1.0 PENDAHULUAN
Jepun merupakan salah satu negara yang telah wujud di Asia Timur.
Negara Jepun juga dikenali sebagai Nihon atau Nippon dan dalam Bahasa Jepun
dikenali secara meluas sebagai Tanah Matahari Terbit. Nihon sebenarnya
bermaksud asal matahari iaitu matahari terbit. Hal ini demikian kerana Jepun
merupakan sebuah negara yang menerima sinar mentari paling awal setiap hari
sehinggakan diberi gelaran tersebut. Perkembangan dan kegemilangan Jepun dapat
dilihat semasa pemerintahan Maharaja Meiji. Justeru itu, M. Rajendran
menyatakan bahawa semasa di bawah pemerintahan Maharaja Meiji Jepun telah
diubah kepada sebuah negara yang moden dan berkuasa. Pemerintahan Meiji telah
membolehkan Jepun mengalami era pemodenan dengan beberapa dasar yang telah
diperkenalkan khususnya dari segi ketenteraan. Maka tidak dapat dinafikan lagi
bahawa Jepun telah muncul sebagai salah sebuah kuasa dunia.
Maharaja Meiji
yang merupakan pemerintah Jepun pada ketika itu merupakan seorang pemerintah
yang berpandangan jauh dan telah membuat perubahan penting dalam bidang
politik, sosial dan ekonomi dengan memperkenalkan beberapa dasar untuk
membangunkan negara Jepun itu sendiri menjadi sebuah negara yang disegani.
Sebagai contoh yang dapat dilihat apabila Maharaja Meiji telah memperkenalkan dasar yang
dikenali sebagai ‘Fukoku Kyohei’ iaitu untuk menjadikan Jepun sebuah negara
yang kaya dan mempunyai tentera yang kuat. Hal ini demikian kerana pemerintah
Jepun telah sedar bahawa imprealisme yang dilakukan oleh pihak Barat sedikit
sebanyak memberi ancaman kepada Jepun. Justeru itu, tidak hairanlah bahawa
Maharaja Meiji memperkenalkan pemodenan di Jepun dengan menyerap seberapa
banyak teknologi, pengetahuan dan sistem pentadbiran Barat secara
besar-besaran.
Rentetan daripada
pemodenan yang telah dilakukan oleh Maharaja Meiji telah menyebabkan Jepun
muncul sebagai kuasa Asia pertama yang dapat mengalahkan kuasa Barat pada awal
abad ke-20. Hal ini jelas dapat dibuktikan apabila Jepun berjaya mengalahkan
Rusia di dalam perang yang dikenali sebagai Perang Rusia-Jepun 1904-1905. Rusia
merupakan salah sebuah negara yang disegani sebagai kuasa-kuasa besar Barat
kerana merupakan salah sebuah negara yang besar dapat dikalahkan oleh Jepun
yang merupakan sebuah negara yang kecil. Menurut M. Rajendran, kekalahan Rusia
di tangan Jepun dalam tahun 1904-1905 bukan sahaja menhancurkan mitos bahawa
kuasa-kuasa Barat tidak dapat dikalahkan tetapi juga meninggikan status Jepun
sebagai sebuah kuasa besar di Asia Timur.
Kemenangan Jepun
ke atas Rusia merupakan satu titik tolak atau ‘turning point’ kepada keagungan Jepun sebagai sebuah kuasa yang
dapat menewaskan Barat. Hal ini jelas telah menjadikan Jepun sebagai sebuah
kuasa yang agung dan disegani oleh kuasa-kuasa Barat yang lain. Oleh itu,
martabat Jepun sebagai sebuah kuasa Asia Timur semakin meningkat dan
memeranjatkan kuasa Barat kerana Jepun merupakan sebuah negara yang kecil dapat
menewaskan Rusia yang merupakan sebuah negara yang besar dan kuat. Pendapat ini
telah disokong oleh Herbert H. Gowen yang menyatakan bahawa Jepun bukan sahaja merupakan kuasa Asia
tetapi merupakan kuasa dunia dan penglibatannya dalam lingkungan asia tidak
perlu dipersoalkan lagi serta mempunyai pengaruh yang kuat.
Tambahan pula,
pendapat bahawa Jepun merupakan kuasa Asia pertama yang menewaskan kuasa Barat
turut disokong oleh Yoshihisa Tak Matsusaka yang menyatakan bahawa selepas
kemenangan Jepun telah menyebabkan semangat pemerintah Jepun semakin meningkat
untuk meluaskan kuasa dan menyebabkan persepsi pihak Barat terhadap Jepun yang
mengatakan Jepun sebuah negara yang kuat dan tidak dapat ditandingi. Selain
itu, Jon Livingston, Joe Moore dan Felicia Oldfather turut menyokong bahawa
Jepun menjadi sebuah negara yang kuat selepas dapat menewaskan Rusia dan
kejayaan Jepun tersebut menjadikannya sebagai ‘hero’ baru dalam kuasa dunia
yang tidak dapat dinafikan lagi oleh kuasa-kuasa besar yang lain. Tambahan
pula, pendapat ini turut disokong oleh W. G. Beasley yang menyatakan bahawa kekalahan
Rusia telah menyebabkan Jepun menjadi sebuah kuasa Asia yang kuat dan tidak
dapat ditandingi. Justeru itu, kemenangan Jepun yang dapat menewakan kusa Barat
iaitu Rusia membolehkan Jepun semakin disanjungi oleh kuasa-kuasa Barat yang lain.
Perkara ini jelas dapat dilihat apabila tercetusnya peperangan antara Rusia dan
Jepun. Oleh itu, terdapat beberpa faktor yang membawa kepada peperangan
tersebut dan menyebabkan berlakunya kekalahan Rusia ke atas Jepun serta
menyebabkan beberapa kesan terhadap Jepun itu sendiri dan juga pihak Rusia.
2.0 FAKTOR PERANG RUSIA- JEPUN 1904
Tiada satu sebab yang boleh dianggap
sepenuhnya sebagai punca Perang Rusia-Jepun 1904. Peperangan ini boleh dianggap
berlaku sejak awal tahun 1875 lagi, dan perang yang sebenar hanya tercetus pada
tahun 1904. Terdapat banyak faktor yang membawa kepada Perang Rusia Jepun sama
ada dari segi dalaman Jepun sendiri mahupun faktor luar yang mencetuskan
peperangan ini.
2.1 FAKTOR DALAMAN
PERANG RUSIA JEPUN 1904
2.1.1 Perkembangan Ketenteraan Jepun
Kejayaan
Jepun dalam Perang Rusia- Jepun tidak dapat dinafikan lagi didorong oleh
kejayaan Jepun dalam memperkuatkan ketenteraannya. Bermula dari kejayaan
pemulihan kuasa Meiji, meletusnya perang dengan China 1895 yang menandakan
tamatnya “Zaman Pemulihan Jepun” serta permulaan zaman baharu bagi Jepun.
Perkembangnnya berterusan sehinggalah kepada perluasan kuasa Jepun ke benua
Asia dari tahun 1895 sehingga 1945. Menurut Edwin. O. Reischauer, zaman 45
tahun pemerintahan Meiji hakikatnya adalah merupakan zaman Jepun belajar,
meminjam, dan secara beransur-ansur mengasimilasikan unsur –unsur tamadun
Barat. Zaman pemerintahan Meiji yang penuh dengan kegemilangan tersebut digelar
sebagai “Zaman Victoria” Jepun.
Sejak
itu, golongan tentera telah mendominasi senario politik Jepun. Mereka bertindak
melakukan pencerobohan keatas Manchuria China, yang akhirnya mengheret Jepun ke
kancah Perang Dunia Kedua. Jepun adalah merupakan sebuah negara yang mempunyai
tradisi ketenteraan yang sangat kuat sehinggakan terdapat juga karya yang mencatatkan bahawa tidak ada negara lain yang
dapat menandingi Jepun dimana anggota
tentera mereka disambut dengan sanjungan yang cukup tinggi. Lantaran daripada itu dapat dilihat bahawa
kerajaan baharu Jepun dibawah kuasa Meiji sangat memberi keutamaan dalam
perkembangan tentera darat dan lautnya yang bakal mengubah keseluruhan
perkembangan negara Jepun kelak. Lantaran itu, kerajaan Jepun memberikan
keutamaan terhadap pembangunan tentera darat dan lautnya.
2.1.2 Kedatangan Barat Ke Jepun
Awal
kurun ke-19, ramai pegawai Amerika dan Eropah yang berulang ke Jepun menghantar
angkatan tentera bagi mempengaruhi Jepun membuka pelabuhannya kepada
kapal-kapal asing namun tidak diperdulikan Edo. Kehadiran orang Eropah yang
semakin meningkat terutamanya selepas kekalahan China dalam Perang Candu
mendorong segelintir pelajar yang berpendididikan ketenteraan barat menggesa kerajaan Jepun meningkatkan sistem
pertahanannya melalui persenjataan dan organisasi Barat. Hanya sekitar tahun 1841
sahaja idea tersebut dipertimbangkan kembali.
Terdapat
juga dalam kalangan mereka yang belajar di Eropah menganjurkan pembukaan Jepun
namun ditentang keras penduduk Jepun. Lantaran itu, Amerika telah bertindak
menghantar angkatan lautnya yang besar memasuki perairan Teluk Jepun dibawah
pimpinan Komander Matthew C. Perry pada Julai 1853 bagi menyampaikan surat
Presiden Amerika menuntut pembukaan pelabuhan Jepun. Angkatan Perry kembali
semula pada Februari 1854, dan dengan gertakan daripada meriam kapal-kapal
Amerika, Tokugawa terpaksa membuka dua buah pelabuhannya kepada Amerika. Dengan pembukaan pintu Jepun, dalam masa dua tahun, Edo terpaksa
menandatangani perjanjian membuka pintunya kepada England, Rusia dan Belanda.
Kini Jepun sudah terbuka luas kepada dunia luar dan jelas bakal menerima sistem
ketenteraan Barat serta perkembangan sains dan teknologi mereka.
2.1.3 Pengorganisasian Tentera
Jepun
tahu bahawa untuk muncul sebagai kuasa yang kuat di Rantau Asia, mereka
memerlukan permodenan dan perubahan pertama yang dilakukan adalah
pengorganisasian tentera. Maka timbul keinginan mencipta Jepun moden dengan
membangunkan kuasa tentera melalui pembaharuan dalam aspek ekonomi, sosial dan
intelek. Organisasi ketenteraan adalah merupakan pemula kepada peralihan kuasa
Tokugawa kepada Meiji melalui penyerapan organisasi bercorak Barat serta
menggaji penasihat asing. Organisasi ketenteraan darat dan laut lantas menjadi
organisasi terbesar dalam masyarakat Jepun dan merangsang pembangunan
sistem-sistem yang lain. Pada 1850,
Jepun berhadapan Barat tanpa adanya angkatan darat dan laut yang kukuh.
Pendekatan terbaik untuk menjadikan organisasi tentera sepenuh masa adalah
menggunakan unit samurai dalam tugas pengawalan dan polis.
Ketua
Turus Angkatan Tentera yang dahulunya
terletak di tangan Menteri Awam telah dijadikan sebagai badan bebas sekitar tahun 1878. Tiga tahun kemudiannya, setelah lama menggunakan
penasihat orang Perancis dan tambahan kekalahan Perancis di Tangan Prussia,
kerajaan Jepun telah menggantikan mereka dengan penasihat Jerman. Hal ini
demikian kerana orang-orang Jerman telah membuktikan bahawa mereka lebih handal
dari orang Perancis ketika Perang Franco-Prusia di Eropah.
Sejak Jepun menghapuskan dasar
Isolasi, perhubungannya dengan kuasa-kuasa Barat adalah lebih kukuh berbanding
sebelumnya. Orang-orang Jepun sentiasa mengawasi perkembangan- perkembangan
dalam bidang sains moden dan teknologi yang dibangunkan oleh orang-orang Eropah
pada ketika itu. Selepas 1868, ramai juruteknik luar yang muncul terdiri
daripada orang Inggeris Britain, Amerika, Perancis, Jerman dan Belanda. Mereka
digaji oleh Jepun sebagai nakhoda, jurutera keretapi dan kapal laut, penasihat
keewangan dan undang-undang, pakar pertanian, guru-guru universiti dan sekolah
serta model pelatih tentera darat dan laut. Menjelang tahun 1875, terdapat
sekitar 600 penasihat asing dan jumlah mereka mencecah 3000 orang pada 1890.
Semua penasihat diletakkan di bawah pegawai Jepun dan perkhidmatan mereka bakal
ditamatkan setelah Jepun yakin boleh melakukan kerja berkenaan tanpa mereka
lagi.
2.1.4 Tentera Laut
Kejayaan
Jepun dalam Perang Russia Jepun sendiri adalah didorong oleh kemajuan tentera
laut mereka. Dahulu, cubaan pertama Jepun adalah dengan membina angkatan laut
kecil ala-Barat itu masih jauh kemampuannya untuk menyaingi tentera Barat. Bagi
tentera laut, uniknya, kedudukan Jepun adalah merupakan sebuah negara
kepulauan. Maka kebanyakkan orang Jepun adalah orang-orang pulau dan golongan
ini memiliki kelebihan yang asli tentang perkara berkaitan laut. Dahulu mereka
dilarang membina kapal untuk menyeberangi lautan, walhal nelayan-nelayan Jepun
memiliki pengalaman yang luas dalam bidang pelayaran. Apabila keperluan untuk
mendapatkan pelaut-pelaut muncul, maka kebanyakan orang-orang dan pelaut-pelaut
Jepun yang sudahpun terlatih terus diserapkan sebagai angkatan tentera laut
mereka. Walaupun bergitu, mulanya Jepun tidak mempunyai sebarang tentera laut.
Oleh
hal yang demikian, bagi melengkapkan keperluan tentera mereka, beberapa
penuntut-penuntut Jepun telah dipilih untuk dihantar ke Barat bagi mempelajari
ilmu pelayaran serta pembentukan limbungan kapal. Negara Britain telah dipilih
disebabkan oleh mereka memiliki angkatan tentera laut yang amat disegani pada
ketika itu. Beberapa lama kemudian, limbungan-limbungan kapal telah mula dibina
di Nagasaki dan Yokohama. Menjelang 1875, Jepun telah berjaya membina kapal
mereka sendiri yang seberat 900 tan dan 1400 tan. Setelah itu, pengkalan
tentera laut juga telah didirikan di Yokosuka, Sasebo, dan Kure. Pembinaan
kapal-kapal perang ini ternyata telah membantu kejayaan Jepun di dalam
menewaskan China pada 1894-1895 dan Rusia 1904-1905. Kemengan ini telah
meninggikan lagi imej Jepun di kalangan negara-negara barat. Jepun melaksanakan
revolusi industri berat seperti penubuhan kilang-kilang simen,
besi,pembinaan pelabuhan-pelabuhan.Revolusi perindustrian berat ini tidak akan
berjaya jika pengangkutan perkapalan tidak dijalankan lebih dahulu. Untuk terus
meningkatkan lagi bidang industri, kerajaan telah menubuhkan Kementerian
Perusahaan dalam bulan Disember 1870. Kerajaan Meiji mula mengimport
mesin-mesin dan menjual mesin-mesin ini kepada pengusaha tempatan secara
ansuran, perindustrian utama seperti kilang kain bulu dan tekstil, simen, dan
kertas ditubuhkan.
Sebenarnya
disebabkan kekangan teknologi yang lebih baik sendiri, kapal-kapal yang
diperlukan oleh tentera Jepun telah diimport dan dibina dari limbungan di
Britain. Tidak berapa lama kemudian, angkatan tentera laut Jepun yang mulanya
hanya memiliki 14 buah kapal sahaja pada
1872 kini sudah bertambah berlipat kali ganda. Penambahan jumlah kapal perang
itu sendiri menjadi bukti kehebatan kuasa ketenteraan Jepun dan terbukti
melalui kemenangan mereka dalam perang dengan China dan Rusia. Kemenangan
inilah sebenarnya yang menaikkan semangat dan nafsu kemenangan Jepun bagi
melancarkan dasar Imperialisme pada tahun-tahun berikutnya. Semangat ini
jugalah yang telah menjerumuskan Jepun kedalam kancah peperangan pada zaman
Meiji dan juga zaman selepasnya.
Menjelang
1870 juga, kerajaan pusat yang baharu menghadapi tugas membina tentera
kebangsaan yang mana sumber tentera telah bertambah dengan banyaknya setelah
wujud pelbagai hasil inovasi. Sepertimana
negara- negara lain di dunia, Jepun juga beranggapan bahawa negara Barat adalah
merupakan ancaman utama mereka. Tentera laut adalah merupakan organisasi
pertama yang mencontohi struktur Barat dengan memperkenalkan latihan khusus
kakitangan oleh tenaga pengajar Barat seperti menerima pakai seragam ala-Barat.
Tentera Laut barat Daya boleh diwujudkan dalam khusus kosong “Vacant niche”. Tidak ada organisasi
sedia ada yang menolak usaha transforrmasi model baharu. Institut latihan
tentera laut telah ditubuhkan di Nagasaki dengan adanya enam tenaga pengajar
Belanda yang melibatkan pengajaran tentang meriam, strategi pelautan,
kejuruteraan dan pembinaan kapal tentera laut. Dalam meluaskan kuasa tentera
laut Jepun, Bakufu mengakui dalam
kalangan lelaki muda mereka, 129 dari 200 telah ditaja oleh mereka sendiri.
Bagi mengekalkan negara Jepun sebagai sebuah negara yang berpengaruh dan
berkuasa, pada tahun 1869, pemerintah Meiji telah menetapkan keputusan
pembinaan kapal-kapal moden. Pengumunan ini telah dikeluarkan oleh Perdana
Menteri Jepun melalui arahan yang bernombor 968.
Pada 1870, Jepun khuatir terhadap
pencerobohan Barat dan mereka tidak mempunyai rancangan segera untuk
dibentangkan bagi menanggani peluasan kuasa asing. Kapal perang Jepun yang
pertama dibina ketika berada dibawah Keshokogunan, pembinaan keduanya pula terbengkalai
sehingga 1876. Perbelanjaan yang besar bagi pengimportan kapal menyebabkan
kerajaan enggan untuk menambahkan kekuatan tentera lautnya. Walau diminta oleh
pegawai tentera laut, kerajaan Meiji hanya mengarahkan tempahan sebanyak enam
buah kapal perang baharu sebelum 1886 iaitu tiga dari Britain dan tiga lagi
daripada limbungan kapal Jepun. Purata tempoh masa latihan ketenteraan Laut di
Barat juga adalah lebih lama iaitu sekitar 8-11 tahun. Kerajaan turut
menubuhkan sekolah akademi kelautan, menghantar pelajar mereka ke luar negara
dan menyatukan kementerian Tentera Laut walau bagaimanapun kedudukan tentera
laut masih berada jauh di belakang tentera darat.
2.1.5 Tentera Darat
Tentera
darat adalah merupakan tenaga tentera utama yang digunakan bagi memastikan
kejayaan Jepun dalam Perang Russia Jepun. Dalam angkatan darat, selain
mewujudkan secara rasmi struktur organisasi, model untuk mengabungkan teknologi
barat dalam struktur tersebut juga turut dibangunkan. Model sedia ini
melibatkan samurai peringkat rendah serta sebahagian tentera tradisional.
Kerajaan Jepun secara rasminya menggunapakai Model Perancis bagi tentera
daratnya tepat sebulan selepas Perancis dikalahkan Prussia di Sedan.
Awal
tahun 1860, senjata baharu dengan pantasnya mula memasuki Jepun dan dapat
dilihat berlakunya peningkatan bilangan pedagang Barat selepas pembukaan
pelabuhan pada 1859. Ianya secara beransur-ansur mula menghakis kawalan keatas
aliran senjata ke Jepun. Dalam import kedua
pelaburan berskala besar yang memerlukan kemudahan domestik sangat mahal ini telah memakasa
mereka bertekad untuk mengembangkan ketenteraan sama ada membina asas mereka
atau mengalihkan sumber- sumber sedia ada. Beberapa domain terpaksa
mengembangkan perdagangan mereka bagi membiayai pembelian senjata termasuk bakufu sendiri sehingga terpaksa
mengurangkan perbelanjaan dalam bidang lain, menghapuskan pejabat sedia ada dan
menghapuskan kewajipan keewangan tradisional. Langkah-langkah tersebut diambil
adalah bagi menghapuskan struktur pentadbiran tradisional dan melemahkan
kesetian samurai. Pada 1862 satu kaedah manual berkenaan ketenteraan Barat dan
pengetahuan pasukan tenteranya dibuat bagi mewujudkan satu arahan baharu bagi angkatan darat dan laut. Pada 1867,
pencapaianya ketenteraan Jepun lebih hebat dengan penglibatan penasihat
tentera Perancis dan Penasihat tentera Laut Inggeris.
2.1.6 Penubuhan Akademi Ketenteraan
Kejayaan
Jepun dalam perang Russia Jepun juga dibantu oleh Dasar reformasi 1867 yang
dibentuk telah mendorong pembukaan akademi latihan bagi tentera di Edo yang
dianggotai oleh pegawai tentera Perancis. Bakufu
juga menggunakan nasihat teknikal dari Perancis dalam pembinaan foundari besi dan limbungan kapal. Ramai
pelatih Perancis dilahirkan daripada institut latihan ketenteraan yang ditubuhkan
di Edo itu. Beberapa domain pula telah meneruskan pengimportan senjata, sebagai
contohnya pengimportan beberapa ribu senapang jarum dari Jerman pada 1870 yang diiringi oleh pegawai Jerman bagi
mengajar cara penggunanya. Kebanyakkan sekolah utama juga diperluaskan untuk
mempelajari ketenteraan Barat. Sebagai orang baharu, satu penyelarasan dan kawalan telah ditubuhkan
termasuk kakitangan Am, jemaah nazir untuk menyelia dan menyeragamkan
pendidikan dan latihan tentera seperti
yang dilaporkan seperti Staf Jeneral terus kepada Maharaja. Model-model utama
untuk perubahan ini telah diambil dari Jerman. Tentera Perancis menekankan
peranan sekolah tentera, kepentingan semangat dan nasionalisme.
Pada
1870, penentuan beberapa buah sekolah bagi melatih tentera darat dan laut
dibuat berasaskan nasihat tentera asing
namun bersandar sepenuhnya kepada pengetahuan dan pengalaman daripada
pelajar senior yang lebih awal atau mereka yang baharu pulang dari belajar di
luar negara. Sekolah latihan tentera dibawah rejim baru yang pertama ditubuhkan
di Kyoto pada 1868 dengan kokurikulumnya adalah berorientasikan kajian Barat
namun ianya dikendalikan oleh pihak Jepun. Menjelang 1871, kerajaan Meiji
memutuskan mengembalikan dasar lamanya dan membawa seramai 16 pegawai Perancis
ke Jepun pada 1872. Perancis akan menyediakan kakitangan teras kelas pertama di
Akademi tentera (Shikan Gakko). Sekolah tentera laut Meiji pertama ditubuhkan
pada 1869 di Yokohama dan Jepun telah mengupah tenaga pengajar dari British.
Kurang daripada separuh dari 450 000 samurai yang menganggur telah dimasukkan
kedalam angkatan tentera yang baharu dan tentera laut berasaskan model barat.
Bilangan mereka melebihi kekuatan tentera sebenar yang dikuasai oleh jepun.
2.1.7 Sistem Kerahan
Pertambahan
jumlah tentera serta semangat tentera yang kuat hasil daripada pelaksanaan
sistem keras mendorong kejayaan Jepun dalam perang mereka. Pengumuman yang
dibuat lewat 1872 dan Perintah Kerahan 1873 telah diktiraf Tentera darat dan
laut secara berterusan menerima sukarelawan samurai. Bilangan penduduk yang
dikerahkan pula adalah sedikit sahaja sekitar 3 peratus daripada kesesuaian
umur lelaki untuk berkhidmat dalam tentera pada 1870. Dalam perintah pengerahan
tersebut, terdapat pengecualian bagi perkhidmatan iaitu seseorang lelaki yang
menjadi ketua keluarga, orang yang mewarisi ladang dan perniagaan keluarga.
Selepas pengembalian, kerajaan telah mengambil langkah-langkah permulaan ke
arah pembentukan satu angkatan tentera yang moden bagi menandakan komitmen
kerajaan Jepun membina negara bangsa moden mengikut model barat apabila
peruntukan Undang-undang Kerahan yang pertama telah diluluskan pada awal tahun 1872.
Melalui
undang-undang ini, kerajaan mampu untuk memiliki satu kuasa angkatan tentera
tetap seramai 240 00 orang anggota yang kemudiannya terus meningkat hampir
setengah juta jumlahnya. Mengikut Yamagata, orang Jepun sama ada dari golongan
tentera mahupun tidak, berasal daripada darah yang sama dan apabila tertakluk
dengan tata tertib tentera maka mereka pasti tidak akan gagal menjadi
askar-askar. Sebelum pengenalan undang-undang itu sendiri, dapat dilihat
disebabkan status samurai yang tinggi dan penting dalam masyarakat feudal Jepun
maka ianya agak sukar dihapuskan. Menyedarinya, Choshu mencari jalan bagi melucutkan taraf samurai dalam kasta hulubalang dengan
memperkenalkan perkhidmatan tentera negara yang seterusnya menjurus kepada
Undang-Undang Kerahan.
Perlu
diketahui juga, dalam proses pertama pembaharuan, Meiji bertindak pada mulanya
dengan menghapuskan penggunaan senjata-senjata kuno. Dengan ini juga, golongan
samurai yang selama ini mewarisi jawatan kepahlawanan secara turun temurun
telah dihapuskan. Hal ini termasuklah melarang rakyatnya daripada membawa
senjata terutamanya pedang kecuali tentera dan polis. Terdapat kira-kira
setengah juta samurai semasa sistem feudal telah dihapuskan. Golongan samurai
ini seterusnya telah menceburkan diri mereka dalam kegiatan perdagangan dan
perindustrian baharu di Jepun.
Terdapat
cadangan diwujudkan Jabatan Hal Ehwal ketenteraan dan Pengerahan, 1872. Hal ini
kerana angkatan tentera diperlukan bagi mempertahankan negara mereka. Seorang
pemuda, apabila umurnya telah meningkat kepada 20 tahun, mereka akan dikerahkan
untuk bertugas dengan aktif selama tiga tahun yang dikenali sebagai Khidmat
Wajib Tentera. Ini diikuti pula selama empat tahun mereka terpaksa berkhidmat
sebagai askar simpanan serta bersedia untuk menunaikan kehendak- kehendak
darurat sehingga mereka mencapai umur 30 tahun. Pada tahun yang sama, kerajaan
telah membubarkan Jabatan Hal Ehwal Tentera dan mengabungkannya dengan Jabatan
Perang dan Angkatan Laut. Badan Pemimpin Agung yang berada di bawah Jabatan
Perang telah dijadikan sebagi badan bebas pada tahun 1878 dan sebuah akademi
ketenteraan telah ditubuhkan pada 1882. Dibawah pimpinan pegawai-pegawai muda
yang berkebolehan seperti Yamagata dari Choshu, satu pasukan tentera daripada
kaum petani telah dikerahkan dan dibentuk. Permulaanya ia menggunakan contoh
tentera Perancis, dan kemudiannya beralih kepada Jerman.
Jepun
telah menghantar pemudanya yang terbaik ke segenap Eropah bagi mempelajari
setiap teknologi baharu seperti ke England bagi mempelajari tentang angkatan
laut dan perkapalan perdagangan, ke Jerman untuk mempelajari tentang tentera
darat dan perubatan, ke Perancis untuk undang-undang dan ke Amerika bagi
mempelajai teknik perniagaan. Asasnya sudah tentulah bertujuan untuk membina
kekuatan tentera darat dan laut yang kuat yang bermodelkan Barat. Bagi
merealisasikannya, mereka memerlukan sokongan dari sistem politik yang kukuh,
rakyat yang sihat jasmani dan cekap teknik strategi serta satu rangkaian sistem
ekonomi yang kukuh dan maju dalam perusahan yang akhirnya akan membawa kepada
matlamat mereka.
2.2 FAKTOR
LUAR PERANG RUSIA-JEPUN 1904
2.2.1 Rusia
Menduduki Pulau Sakhalin
Pada akhir abad ke-18 pihak Bakufu berasa amat
gentar terhadap perluasan kuasa Rusia ke Selatan apabila meluaskan daerahnya
hingga ke Sakhalin dan mengugut Pulau Yedo (Hokaido). Pada tahun 1875, apabila nasionalisme secara beransur-ansur berkembang
di Jepun, Rusia cuba untuk menduduki Pulau Sakhalin yang merupakan milik Jepun.
Oleh kerana Jepun tidak bersedia untuk berperang di peringkat ini, Rusia tidak
pernah dilupakan oleh Jepun yang mahu mengambil peluang untuk pemulihan pada
masa yang sesuai. Antara
kepentingan Pulau Sakhalin ialah menambahkan lagi pasaran bagi barangan
keluaran Jepun.
2.2.2 Kepentingan
Manchuria
Manchuria terletak di atas garisan lintang
39º-53º 30’ Utara. Iklimnya sangat sejuk pada musim dingin dan sangat panas
pada musim panas. Kebanyakan kawasan tersebut mengeluarkan hasil tanaman
seperti kacang, sekoi, kaolin dan gandum. Pada asalnya, Rusia ingin memajukan
daerah Siberia Timor yang lebih mundur daripada Manchuria, namun oleh kerana
Manchuria mempunyai hasil kayu kayan dan galian seperti arang batu, besi dan
emas menyebabkan Rusia memilih Manchuria yang difikirkan dapat menjadi asas
untuk pekan baru dan perusahaan Rusia ingin mengembangkan ekonominya ke Manchuria.
Rusia perlu melanjutkan landasan kereta apinya ke
Manchuria. Rusia membina landasan keretapi Trans-Siberia di Manchuria. Projek
kereta apiTrans-Siberia telah dilancarkan pada tahun 1981. Dari tahun 1891 hingga tahun 1916, Rusia membina landasan kereta
api Trans-Siberian. Sehingga landasan kereta api itu siap pada 1916, Rusia percaya landasan
Trans-Manchuria dapat menghubungkan Eropah dan Asia Rusia. Landasan kereta api
dikenali sebagai Chinese Eastern Railway (CER) yang mempunyai laluan
sepanjang 1782 batu yang menghubungkan China dengan Vladivostok dan kawasan
selatan ke Port Arthur. Chinese Eastern
Railways (CER) ini mula beroperasi pada 1889. Perluasan Empayar Rusia
merupakan faktor utama yang menyebabkan Rusia ingin membina Chinese Eastern
Railway. Rusia telah lama berminat di Asia Timur sebagai nama yang
dicadangkan iaitu ‘Vladivostok’ yang merupakan pelabuhan yang terpenting Rusia
yang boleh diterjemahkan kepada “Ruler of the East”.
Rusia memerlukan Manchuria untuk
tujuan politik terutama dari aspek ketenteraan. Hal ini
dapat dilihat yang mana Rusia sangat memerlukan Manchuria untuk mendapatkan
pangkalan tentera laut bagi menggantikan pelabuhan Vladivostok yang berada di
Timur jauh. Rusia berminat untuk
mendapatkan sebuah pelabuhan yang tidak terpengaruh dengan cuaca iklim
atau pelabuhan yang tidak membeku pada musim sejuk (ice-free). Kuasa Eropah bersaing untuk mendapatkan
kepentingan yang sebanyak mungkin di Timur. Rusia dari segi geografi dan
sejarahnya, tidak tercabar dengan kuasa-kuasa lain kerana telah meluaskan
pengaruhnya di Timur selama 500 tahun.
Perluasan kuasa ke Manchuria merupakan fasa
yang terbaru dalam menjelajah di Asia Timur. Kepentingan ekonomi merupakan faktor yang lain yang menyebabkan
Rusia ingin meluaskan pengaruhnya. Menteri Peperangan iaitu Jeneral Aleksei
Nikolaevich Kuropatkin menulis pada tahun 1900 bahawa “apabila Rusia mempunyai
kuasa landasan kereta api antara Laut Baltik dan Lautan Pasifik dan apabila
Rusia mendapatkan Bosporus di Lautan India dan Lautan Pasifik, kemudian Rusia
banyak sekali bekalan sumber semula jadi akan menyebabkan semua kuasa dunia
akan mengagumkan persaingan ekonomi”. Tsar Nicholas II juga percaya akan Russian East Asia akan dapat membiaya
diri sendiri.
Keselamatan negara merupakan faktor ketiga dan merupakan faktor
segera dari kaca mata pemimpin Rusia. Dalam tempoh waktu dari Perang
China-Jepun Pertama (1894-1895) bersambung sehingga Perang Rusia-Jepun
(1904-1905), landasan kereta api Rusia berkembang di Asia Timur boleh dilihat
sebagai dasar asingnya. Pembinaan landasan kereta api di Asia Timur merupakan
reaksi kepada keperluan keselamatan negara Rusia. Pada 1881, China memaksa
Rusia untuk berundur dari kawasan yang didudukinya sejak 1871 sehingga
penentangan besar-besaran China Muslim yang berada di Xinjiang (Sinkiang) dari
tahun 1862 hingga tahun 1978. China cuba untuk menghentikan penentangan ini dan
menduduki kawasan ini yang merupakan kawasan Rusia. Oleh kerana masalah
kewangan disebakan oleh Perang Rusia-Turki
(1877-1878), Rusia menghentikan Persetiaan Livadia 1879 dengan memberi
wilayah ini, untuk menandatangani Persetiaan St. Peterburg 1881.
Manchuria pada dasarnya di perintah oleh
China secara langsung. Bukan hanya Jepun yang risau akan kemaraan Rusia ke atas
Manchuria, namun kuasa-kuasa Barat yang lain seperti Amerika Syarikat dan
British juga bimbang akan perluasan kuasa Rusia di atas dasar-dasar dan usaha
yang dilakukan Rusia di Manchuria. Manchuria dilihat sebagai pembekal dan
perhubungan yang lebih baik kedudukannya di Siberia Timur. Manakala negara Jepun pula amat berminat terhadap
Manchuria yang kaya dengan sumber asli seperti arang batu dan besi. Walaupun
iklimnya keterlaluan, tetapi kebanyakan dari kawasan itu banyak mengeluarkan
hasil.
2.2.3 Campur
Tangan Tiga Kuasa Iaitu Rusia, Perancis Dan Jerman, 1895
Pada 23 April 1895, Jerman, Rusia dan
Perancis menuntut supaya kerajaan Jepun membatalkan pemilikannya terhadap
Semenanjung Lioutung dengan alasan “keamanan di Timur Jauh”. Campur tangan tiga
kuasa iaitu Rusia, Jerman dan Perancis mengenai Lioatung menaikkan kemarahan
Jepun. Oleh kerana menganggap China lemah lebih daripada yang disangkakan
menyebabkan campur tangan kuasa Perancis, Jerman dan Rusia yang kononnya
inginkan pembayaran pampasan untuk ‘melindungi’ China menentang Jepun untuk
mengambil alih Jepun yang telah mendesak China namun telah ditolak oleh China.
Kemenangan Jepun, dalam peperangan dengan China pada tahun 1895, menyebabkan
Jepun menjadi kuasa yang hebat dan agung di Asia. Oleh itu, Jepun dapat
bertapak di China dengan mudah selepas China kalah kepada Jepun dalam Perang China-Jepun.
Namun begitu, Rusia dilihat kerap ingin menguasai kawasan di China. Boleh
dikatakan bahawa Rusia yang menimbulkan rasa cemas di Jepun.
Sesetengah kawasan pelabuhan dibuka untuk
syarikat asing. Wilayah sempadan bagi Perancis dan Rusia di kawasan utara ke
selatan serta Jerman di Shantung. Selain itu juga boleh dilihat, Perancis dan
Jerman kerap memberi bantuan kewangan kepada China yang dilihat seperti ingin
membantu China untuk memodenkan dan pembaharuan di China. Pada tahun 1895
hingga tahun 1900 dikatakan mempunyai kata sepakat bagi kuasa-kuasa ini.
Terdapat tiga ciri iaitu yang pertama, perolehan kereta api istimewa dan
konsesi perlombongan di wilayah China, kedua kawasan pajakan termasuklah pusat
operasi kapal laut yang mana kepentingan mereka dapat dilindungi dan perjanjian
dengan China akan memastikan kawasan mereka tidak dicerobohi kuasa-kuasa lain.
Kawasan di China seperti sudah tersusun untuk kuasa Barat bertapak seperti
kemasukan Perancis ke wilayah Yunnan, Kwangsi dan Kwangtung pada tahun
1895-1896, Jerman di Shantung pada tahun 1897-1898 manakala Rusia pula di
Manchuria pada tarikh yang berbeza di antara tahun 1896 hingga tahun 1898.
2.2.4 Rusia Berminat Ke Atas China
Pada tahun 1896, China telah menandatangani
perjanjian sulit dengan Rusia yang berkaitan dengan melindungi China dari
kemaraan Jepun. China membayar pampasan kepada Rusia untuk campur tangan dalam
Perjanjian Shimonoseki bagi pihak China termasuk pajakan bagi kawasan Port
Athur dan Dairen yang bersebelahan dengan Semenanjung Shantung dan Liaotung.
Rusia menganggap tindakannya adalah kerana serangan dan ancaman Jepun ke arah
keamanan di China. Peranan Rusia lebih menonjol dalam keselamatan di China
tetapi dengan syarat menyediakan kestabilan di area tersebut. Fobia terhadap
Rusia di kalangan orang Jepun yang dikenali sebagai Russophobia berfokuskan
kepada hubungan Sino-Rusia yang merujuk kepada hubungan China dan Rusia. Di
Jepun, telah tersebar luas mengenai China telah menjadi boneka kepada Rusia.
2.2.5 Rusia
Ingin Menduduki Korea
Semasa Perang Sino-Japanese, Korea telah
berada di bawah perlindungan tentera Jepun melalui persetiaan yang
ditandatangani di Seoul pada 26 Ogos 1894. Walaupun kemerdekaan telah diakui
melalui Perjanjian Shimonoseki, Jepun mendapat pengaruh dan perhatian yang
utama selepas peperangan. Pada tahun 1895, permaisuri Korea telah dibunuh dan
dikatakan kementerian Jepun menjadi dalang di sebalik kematiannya. Menurut
Peter Duus, Miura merupakan seorang yang fanatik dengan aktivis kepada Jepun
mengambil inisiatif sendiri dengan merancang pembunuhan Permaisuri Min yang di
sangkakan merupakan orang yang menjadi
ketua kepada puak anti-Jepun.
Pada awal tahun 1896, tentera laut Rusia
telah singgah di Chemulpo (Inchon) dan Raja Korea telah berlindung di
kementerian Rusia. Rusia sekarang menumpukan perhatian ke atas Korea dan Rusia
mendapat hak istimewa di China dan Korea. Hal ini secara tidak langsung
menyebabkan kemaraan Jepun kerana Jepun terasa terancam. Rusia dan Jepun
berminat untuk mendapatkan Korea. Dari segi kekuatan, Rusia mengatur secara
terperinci protokol baru dengan Jepun berkaitan dengan Semenanjung Korea.
Protokol ini memaksa Jepun untuk melepaskan dominasi kepentingan politik dan ketenteraan ke atas
Korea.
Perjanjian Nishi-Rosen yang ditandatangani
pada 25 April 1989 adalah untuk meminta Jepun dan Rusia sama-sama untuk menahan
diri supaya tidak campur tangan dalam urusan Korea dan berunding sesama sendiri
sebelum melantik tentera atau penasihat kewangan, termasuklah Rusia berjanji
tidak akan menghalang pembangunan Jepun, pengaruh Jepun dan kepentingan ekonomi
di Rusia. Hal ini bermakna idea Inoue pada Julai 1895 untuk membentuk pengaruh
Jepun di Korea akhirnya dapat dijalankan. Hal ini dapat dilihat dalam
perbankan, Jepun akhirnya dapat menonjolkan dirinya dan mendapat kelebihan yang
besar. Bank Shibusawa Ei’ichi’s Dai Ichi mempunyai kepentingan dalam kewangan
perdagangan Jepun dengan Korea setelah membuka cawangan baru di Pusan pada
tahun 1878.
Kekurangan kekuatan dalam ketenteraan dan
politik menyebabkan Jepun mengelakkan diri dari sebarang konfrontasi dengan
Rusia. Jepun menganggap protokol ini sebagai ‘lampu hijau’ bagi dirinya untuk
terlibat dengan perkembangan komersial perniagaan di Korea. Pada tahun 1900,
perdagangan Jepun-Korea dan jumlah orang Jepun yang menetap di Korea semakin
meningkat. Jepun memperoleh hak dalam pembinaan landasan kereta api bagi
landasan Seoul-Inchon dan Seoul-Fusan. Konsortium bagi kepentingan perniagaan
Jepun terjamin untuk membina laluan kereta api yang menghubungkan Seoul dengan
bandar utama iaitu Pusan dan Inchon dan Kementerian Jepun berusaha untuk
mengatur pinjaman-pinjaman dari bank Jepun untuk melabur kewangan dalam
kerajaan Korea.
Kepentingan landasan kereta api merupakan
salah satu kepentingan Jepun di Korea. Hal ini boleh dilihat dalam salah satu
artikel di dalam majalah Tokyo iaitu Taiyo menyatakan bahawa pada Julai
1899, “makna memperluas wilayah tanpa menggunakan askar-askar… ialah polisi
landasan kereta api”. Jepun telah mengambil alih konsesi landasan kereta api
dari kerajaan Korea bagi landasan Seoul-Pusan dan Seoul-Inchon (Chemulpo).
Namun begitu, konsesi bagi Seoul-Inchon telah diserahkan kepada Amerika. Oleh
kerana kesukaran untuk membangunkan modal, oleh itu kerajaan Jepun menjual
kepentingannya pada tahun1897 kepada
sindiket persendirian Jepun yang diketuai oleh Shibusawa dalam empat Syarikat
Zaibatsu (Mitsui, Mitsubishi, Yasuda dan Okura).
Dari segi strategik Korea menjadi sebuah pusat yang
penting bagi pertahanan Jepun dan juga menjadi batu loncatan bagi Jepun
untuk meluaskan pengaruhnya di Asia Timur pada masa hadapan. Pada tahun 1890,
Yagamata Aritomo Perdana Menteri Jepun ketika itu memberi pandangan beliau
mengenai memorandum polisi luarnya bahawa ia merupakan prinsip asas yang mana
untuk mengekalkan kedaulatan Jepun, Korea diperlukan untuk melindung Pulau
Jepun. Jepun telah mendirikan banyak pengkalan tentera darat, laut dan udara
serta telah membina landasan-landasan keretapi dan jalan raya dengan tujuan
memenuhi keperluan ketenteraannya. Selain itu
juga, Jepun dan Korea juga telah meletakkan askarnya dalam jumlah yang kecil di
beberapa bahagian Korea untuk tujuan ketenteraan. Dengan perjanjian tempatan antara Jepun dan
Korea pada tahun 1896, Jepun mempunyai kepentingan untuk meletakkan askarnya
dalam jumlah yang kecil di Seoul, Pusan dan Wonsan agar dapat membentuk
telegraf ketenteraan jika ada-ada kecemasan dan maklumat yang ingin
disampaikan.
2.2.6 Persetiaan
Anglo-Japanese 1902
Pada tahun 1900, Jepun cuba mencari rakan
sekutu untuk menguatkan kedudukannya di Timur. Kemaraan Rusia di Timur
menyebabkan Jepun mula terasa tergugat dan mula mencari jalan bagaimana untuk
menghalang kemaraan Rusia. Kemaraan Rusia di Timur menyebabkan Perdana Menteri
Jepun iaitu Taro Katsura yakin bahawa Rusia tidak akan berhenti untuk menghuni
Manchuria. Percaya kepada teori mendominasi ‘domino theory’ di Timur,
Taro Katsura mengatakan bahawa “Rusia akan dan pasti memperluaskan pengaruhnya
ke Korea dan tidak akan berhenti sehingga tiada ruang lagi untuk kita”. Bagi
Jepun, isu Korea berkaitan dengan soal hidup dan mati. Oleh itu, Jepun
memerlukan rakan sekutu bagi menguatkan dirinya.
British berminat untuk menguasai China
adalah kerana faktor ekonomi untuk mendapatkan keuntungan dan bukanlah untuk
menguasai Korea. Oleh itu, bagi Jepun, Britain adalah negara yang sesuai untuk
dijadikan sekutu. Kekalahan China dalam Perang China-Jepun 1894-1895 telah
mengakibatkan dua masalah kepada England yang mana ia mencabar kedaulatan
British di China dan membawa masalah kepada England untuk berhadapan dengan
masalah untuk menyelesaikan polisinya dalam proses pemecahan China. British
pula mula bimbang akan kemaraan Rusia di China kerana kepentingan ekonominya.
Ditambah pula persetiaan di antara Perancis dan Rusia yang mana mereka akan
bersatu untuk menentang Britain jika berlaku apa-apa. Persetiaan antara Rusia
dan Perancis juga membimbangkan Jepun jika berlaku konflik ketenteraan antara
Jepun dan Rusia. Oleh sebab kepentingan perdagangan British di China, British
risau akan pemecahan China dan kemaraan Rusia di Timur akan mengganggu gugat
kepentingan British. Oleh itu, Britain memerlukan sekutu untuk mengatasi
masalah ini. Persetiaan yang dipersetujui antara Jepun dengan kuasa Eropah ini
membentuk keyakinan diri dalam kalangan masyarakat Jepun.
Persetiaan di antara Britain dan Jepun
ditandatangani di London pada 30 Januari 1902, yang diwakili oleh Hayashi untuk
Jepun dan Lansdowne bagi Great Britain. Persetiaan Anglo-Japanese 1902 dikatakan
merupakan peristiwa romantik dalam sejarah dunia yang mana ia merupakan
kesatuan pertama di antara Timur dan Barat, pengesahan pertama Kesatuan Asia
berkebolehan memberikan bantuan kepada kuasa yang terkenal di Barat. Hal ini
adalah kerana tidak pernah ada kuasa di Asia yang bersekutu dengan Barat.
Perkara yang penting dalam persetiaan ini ialah yang pertama England dan Jepun
akan membantu satu sama lain di dalam kes peperangan dengan China dan Korea,
kedua persetiaan ini mengakui kepentingan istimewa Great Britain di China dan
Jepun di Korea, bila-bila masa England dan Jepun merasakan kepentingan mereka
terancam dan ketiga kedua-dua negara ini akan berkomunikasi sepenuhnya dan
secara terus-terang.
Persetiaan ini memberi kekuatan diplomatik
perluasan kepentingan Jepun di Korea. Hal ini disokong oleh Taylor yang mana,
“Persetiaan Anglo-Japanese ditandatangani pada 30 Januari 1902, memberi Jepun
peluang dalam kepentingan istimewa mereka di Korea”. Persetiaan ini
ditandatangani untuk mengekalkan kebebasan dan integriti wilayah di China dan
Korea dalam masa yang sama untuk melindungi peluang yang sama di China dan
Korea dalam perdagangan dan industri bagi semua bangsa. Persetiaan
Anglo-Japanese merupakan penanda awal kepada imperialism Jepun di Korea. Selain
itu, akibat tekanan daripada Perancis, Jerman dan Rusia ke atas Jepun
menyebabkan Jepun membuat persetiaan dengan England pada tahun 1902 untuk
menguatkan kedudukan mereka. Hal ini di sokong oleh Peter Duus yang mana kesan
dari persetiaan ini akan memberi amaran kepada sekutu Rusia jika Rusia
berperang dengan Jepun.
Rusia dan Jepun juga dilihat sibuk untuk
melakukan pembalakan di Sungai Yalu. Jepun menentang tindakan Rusia kerana
telah melanggar Persetiaan Anglo-Japanese. Oleh sebab yang kecil ini, tentera
Rusia dan Jepun melakukan serangan dan menyebabkan beberapa orang tentera Rusia
mati. Rusia tersinggung dengan peristiwa ini dan menghantar tentera-tenteranya
ke Korea untuk menghukum Jepun. Jepun bersungguh-sungguh untuk melawan namun
Rusia tidak memberi perhatian kepadanya. Oleh itu, Jepun telah mengisytiharkan
perang menentang Rusia pada 5 Februari 1904. Sesetengah tokoh berpendapat
bahawa punca yang mencetuskan perang Rusia-Jepun adalah kerana keadaan Jepun
yang yakin akan kekuatannya.
3.0 KRONOLOGI PERANG RUSIA- JEPUN 1904
Peristiwa
perang Rusia-Jepun merupakan peristiwa yang membuktikan bahawa Jepun merupakan
sebuah negara Asia pertama yang mampu mengalahkan kuasa Barat. Jepun berjaya
mendapatkan Manchuria, setengah Pulau Sakhalin dan Korea. Pada mulanya,
Manchuria merupakan kepentingan utama Rusia manakala Korea sangat penting bagi
Jepun. Kepentingan Manchuria bagi Jepun pada mulanya tidak mempunyai
kepentingan. Namun setelah menemui sumber ekonomi dan sebagai kawasan jajahan
bagi menempatkan penduduknya yang bersebelahan dengan negaranya, ia menjadi
kepentingan ekonomi yang penting bagi Jepun.
Pergelutan
antara Rusia dan Jepun ini bermula sebaik sahaja Persetiaan Shimonoseki
ditandatangani. Perjanjian Shimonoseki ditandatangani pada 17 April 1895 dimana
penyerahan Farmosa, Kepulauan Pescadores dan Semenanjung Liotung termasuklah
Port Athur kepada Jepun. Jepun menyedari bahawa mereka terpaksa berkongsi
kedudukan bersama Rusia di Korea. Kedua- dua buah Negara ini menanamkan cita-
cita untuk menguasai China. Perjanjian ini merupakan titik permulaan Rusia
untuk mendapatkan Port Athur. Rusia telah menggunakan pelbagai alasan untuk
mendapatkannya.Pada awalnya, Jepun hanya ingin menahan penguasaan Rusia di
China. Keadaan ini menunjukkan perbezaan ketara dengan ‘kerjasama imperialisme’
apabila Jepun terpaksa bergabung dan berkongsi keistimewaan bersama Rusia
seperti mana yang termaktub dalam perjanjian tersebut. Rusia merupakan pencabar
bagi Jepun kerana ia merupakan Tiga Intervensi yang telah dibuat jelas dengan
beberapa petunjuk sokongan daripada Britain dan Amerika.
Pada
30 Januari 1902, Perjanjian Anglo-Jepun telah dimaterai di London bagi
mengukuhkan ikatan antara Negara Jepun dan Britain. Hal ini merupakan usaha
meningkatkan keselamatan Jepun pada masa hadapan. Dalam perjanjian ini, Britain
bersetuju untuk mengekalkan kemerdekaan dan integriti wilayah China dan Korea
serta mendapatkan peluang sama rata di negara-negara ini. Britain mengiktiraf
perjanjian itu kerana kepentingannya di China dan melindungi kepentingan Jepun
ke atas Korea. Perjanjian
Anglo-Jepun adalah satu peristiwa penting dalam sejarah hubungan asing Jepun.
Dalam tempoh 35 tahun pemulihan Meiji, Jepun telah mengalahkan China dan telah
diikuti kemenangan Jepun mendapatkan kedudukan yang kukuh di Korea. Jepun telah
mendapat pengiktirafan berbentuk perjanjian, Jepun mendapat kemajuan yang besar
dalam tahun 1902. Namun Rusia dapatkan perundingan yang dibuat bagi
mencadangkan pertukaran hak Rusia ke atas Manchuria dalam pertukaran hak Jepun
ke atas Korea dengan membuat perjanjian dengan China untuk mendapatkan
Manchuria pada April 1903. Ketegangan ini bertambah kerana kawalan Rusia
terhadap Manchuria semakin meningkat menyebabkan Jepun merasa tercabar. Pada
bulan Julai 1903, Jepun telah memulakan satu siri usaha diplomatik bagi
mencapai persetujuan bagi pembahagia pengaruh China dan Korea.
Kepentingan
Rusia di Manchuria ialah apabila diberi hak untuk membina jalan kereta api
Trans-Siberia yang merentasi Manchuria Utara dari Kampung di China iaitu
Vladivostok. Seterusnya Rusia diberi hak untuk membina jalan kereta api di
selatan pula iaitu dari Harbin ke Port Athur. Rusia juga memajak Semenanjung
Liaotong walaupun sebenarnya ia di bawah kekuasaan Jepun. Jepun pada mulanya
berat hati untuk menyerahkan semula daerah Liaotong kepada China namun telah
memberinya kepada Rusia bagi memperbaharui kedudukannya. Pada mulanya, cadangan perundingan datangnya dari Jerman, bukannya
dari Jepun dan Great Britain bagi mengadakan ikatan antara tiga kuasa. Perikatan
ini telah bekerjasama dengan membuat persetujuan dalam tahun 1900 untuk
mengekalkan keadaan yang sedia ada di negeri China. Bagi Jepun, dengan
mengadakan ikatan dengan salah sebuah Negara Barat yang terkuat, ia merupakan
tanda kepada suatu kemajuan besar dalam pembangunan Jepun sebagai sebuah kuasa
Asia. Ia juga menandakan Jepun mempunyai kedudukan yang tinggi dalam Lembaga
Majlis Asia.
Sejak
tertubuhnya Perjanjian Anglo-Jepun dengan bantuan ketenteraan daripada Britain,
Jepun boleh berurusan dengan isu- isu yang dibangkitkan berkenaan dengan
pendudukan Rusia di Manchuria tanpa risau dengan campur tangan dari pihak Tiga
Intervensi . Pada tahun 1902 dan 1903, ia merupakan pengunduran tentera Rusia
dari Manchuria dan Korea. Pada mulanya, ia berjaya. Namun bagi kali kedua tidak
pada semuanya berjaya dilakukan. Pada akhir tahun 1903, keputusan yang diambil
ialah peperangan. Jepun merasakan
bahawa impian untuk menguasai seluruh Asia terhalang apabila Rusia mara ke
Manchuria dan Korea. Jepun ingin menjadikan kawasan ini sebahagian daripada
kawasan jajahannya. Ini kerana Manchuria
merupakan sumber ekonomi bagi Jepun manakala jika Rusia menguasai Manchuria,
Rusia akan turut campurtangan dalam Korea. Jadi Jepun merasakan bahawa
peperangan adalah jalan yang memang sesuai untuk menyelesaikan masalah ini.
Rusia tidak terburu-buru memberikan respon kepada cadangan Jepun. Apa yang
terkandung cadangan itu bukanlah perkara yang baru. Pada 6 Februari 1904, tentera
Rusia telah mendahului dengan menyerang Sungai Yalu untuk memasuki Korea. Pada
masa itu juga, Jepun telah berlayar daripada Pengkalan Angkatan Laut Sasebo
menuju ke Cemulpo. Pada 8 Februari 1904, angkatan tentera laut Rusia menyerang
Pelabuhan Arthur dan ia dikepung. Pada masa itu juga tentera Jepun dikerahkan
ke Incheon, korea. Dua hari kemudian, jepun mengisytiharkan perang.
Perang
diisytiharkan pada 10 Februari, tetapi persengketaan sudah pun bermula dua hari
lebih awal. Peperangan bermula di Korea dan di sepanjang pantai menuju ke Liaotung. Pada bulan April kemenangan tentera
laut di luar Port Arthur membolehkan Jepun mengawal seluruh laut yang
diperlukan bagi menggerakkan bala tenteranya sekaligus membolehkan sekumpulan
tentera pertama mereka untuk menyerang ke utara merentasi sungai Yalu ke
Manchuria pada bulan Mei dan sekumpulan tentera kedua mendarat di semenanjung
Liaotung beberapa hari kemudian. Dalam tempoh sebulan, sekumpulan tentera yang
ketiga dibawah Jeneral Nogi Maresuke telah mengepung Port Arthur sendiri.
Pertempuran ini berlaku sepanjang Liaoyang pada ogos dan awal september 1904.
Penawanan Port Arthur oleh Jepun bermula pada awal Januari 1905. Mukden pula
ditawan pada 10 Mac 1905 dan terdapat banyak jiwa yang terkorban. Namun pada akhir
peperang tersebut, Jepun berjaya menewaskan Rusia.
Dalam
peperangan tersebut, terdapat banyak kemusnahan dan kehilangan nyawa walaupun
Jepun terus berjaya dalam menentang Rusia. Jepun sebenarnya mula menyedari
bahawa mereka tidak mampu lagi untuk bertahan lama. Namun mereka tidak mahu
menunjukkkan kelemahan- kelemahan tersebut. Jepun membuat keputusan untuk
membuat rundingan damai dengan Rusia. Akan tetapi Rusia masih mahu untuk
meneruskan perjuangan mereka bagi menebus kerugian yang mereka alami tetapi tidak
mampu ekoran dari masalah kewangan dan keadaan negerinya. Jadi mereka terpaksa
menerima rundingan tersebut. Pada tahun 1905, termeterainya Perjanjian di
Portsmouth antara Viscount Komura dengan Count Witte. Dengan kemenangan ini,
imej Jepun telah semakin meningkat di mata dunia. Kuasa- kuasa Barat merasa
terperanjat dengan kekalahan Rusia di tangan Jepun, sebuah Negara yang kecil
sedangkan Rusia merupakan sebuah Negara Eropah yang besar.
4.0 KESAN PERANG RUSIA-JEPUN 1904
Peperangan
antara Jepun dan Rusia ini telah memberi kesan bukan sahaja kepada negara Jepun
malah turut memberi kesan kepada pihak Rusia. Kesan yang berlaku meliputi kesan
atau implikasi positif dan juga implikasi negatif. Perang yang tercetus antara
dua negara tersebut telah menyebabkan kehilangan banyak nyawa dan berlakunya
kecederaan iaitu di Jepun lebih daripada 40 ribu orang sementara Rusia
mengalami nasib yang lebih teruk kerana kematiannya mencecah 150 ribu nyawa.
4.1 KESAN KEPADA JEPUN
Jepun
merasakan kedudukannya adalah cukup kuat menjelang tahun 1905. Hal ini kerana,
Jepun telah mempunyai permulaan empayar baru dengan kawasan jajahan yang baru.
Antaranya Taiwan, yang digunakan sebagai kawasan penempatan bagi penempatan
penduduk Jepun yang berkembang pesat. Perang yang berlaku antara Jepun dan
Rusia ini sedikit sebanyak memberi kesan yang baik kepada perluasan kuasa
mereka di samping peningkatan ekonomi negara walaupun pada mulanya dilihat
ekonomi Jepun mengalami kejatuhan selepas Perang Rusia – Jepun ini. Antara
kesannya ialah perluasan kuasa Jepun di Pulau Sakhalin, menyemarakkan semangat
nasionalisme bukan sahaja dalam kalangan rakyat Jepun sendiri malah penduduk di
Asia Tenggara serta kesan dalam aspek ekonomi di Jepun.
4.1.1 Perluasan Kuasa
Sebelum
perang ini berlaku, Pulau Sakhalin dikuasai oleh Rusia. Pihak Bakufu pada akhir
abad ke-18 sangat gentar dengan perluasan kuasa Rusia apabila berjaya meluaskan
daerah pengaruhnya sehingga ke Pulau Sakhalin dan mengugut Pulau Yedo. Selepas
perang tercetus, Perjanjian Portmouth ditandatangani pada 5 September 1905 di
antara Rusia dan Jepun. Pihak Rusia diwakili oleh Baron Rosen dan Jepun
diwakili oleh Baron Komura, Mr. Takahira dan Viscount Kaneko. Antara yang
diputuskan dalam perjanjian tersebut ialah Rusia mengakui kepentingan jalan
kereta api Selatan Manchuria, hak-hak Rusia di Semenanjung Liaotung dan
sebahagian Pulau Sakhalin di garisan lintang 50’ hendaklah diserahkan kepada
Jepun. Seterusnya kedua belah pihak perlu berundur serentak dari Manchuria
dalam masa 18 bulan. Walau bagaimanapun, Jepun telah menawarkan kepada Rusia
untuk menyewa semenanjung Liaotung dengan jalan kereta api dan lain-lain
keistimewaan di selatan Kwan Cheng Tze dan Chang Chun. Nelayan Jepun dibenarkan
menangkap ikan di perairan Laut Behring, dan Jalan Kereta api Manchuria
hendaklah digunakan untuk perdagangan dan bukan untuk muslihat perang.
4.1.2 Membangkitkan Semangat Nasionalisme
Kemenangan
Jepun telah menyebabkan satu gelombang kejutan kepada masyarakat antarabangsa.
Bukan sahaja di Jepun, tetapi di seluruh Asia turut mengagumi kemenangan
pertama negara Asia iaitu Jepun ke atas kuasa Eropah ini. Kemenangan Jepun
memberi inspirasi kepada nasionalis di Asia. Eropah yang dikatakan kuat dan
kebal telah dimusnahkan dan orang Asia telah membina kekuatan ketenteraan dan
ekonomi negara mereka. Sentimen inspirasi ini telah dinyatakan dalam hampir
setiap penulisan nasionalis terkemuka di Asia.
Peristiwa
yang berlaku antara tahun 1904-1905 itu telah membentuk ingatan sejarah untuk
diingati oleh masyarakat Jepun serta meningkatkan semangat nasionalisme yang
meluap - luap dalam kalangan masyarakatnya sendiri termasuk perusuh di Tokyo. Semua warga Jepun pada ketika itu menyumbang
kepada usaha membantu tentera dalam aspek memberi makanan, menyediakan
peralatan dan lain-lain. Hal ini telah menimbulkan rasa baru untuk membentuk
warganegara. Begitu juga di India, hasil perang telah memberikan kepentingan
tertentu kepada rakyatnya. Kejayaan Jepun pada masa itu telah membawa
masyarakat India maju ke hadapan untuk mencari tempat yang sah dan terhormat di
negara mereka. Hal ini kerana penjajah telah menakluk politik negara mereka dan
mengeksploitasi ekonomi sehingga menyebabkan mereka hidup melarat.
Selain
itu, di negara Asia yang lain turut mengalami masalah seperti kebuluran dan
serangan penyakit yang menyebabkan
banyak nyawa terkorban. Kesengsaraan ini menyebabkan mereka bangun menentang
penjajah. Dengan ini timbullah semangat nasionalisme dalam kalangan masyarakat
Asia. Ditambah pula akibat Perang
Russia-Jepun, di mana masyarakat Asia telah mengambil iktibar bahawa
orang Timur bolah menewaskan orang barat. Secara tidak langsung juga kemenangan
Jepun ini menghapuskan persepsi tentang White
Burden. Jika dilihat di Tanah Melayu khususnya, peranan pendidikan dan
media cetak diambil berat bagi menyebarkan semangat nasionalisme tersebut.
Contohnya, usaha Syed Sheikh al-Hadi yang merupakan salah seorang tokoh Kaum
Muda, mula menggalakkan orang Melayu memajukan diri mereka dalam aspek ekonomi
dan sosial melalui ajaran Islam Beliau telah membina sekolah bagi pembelajaran
formal pada tahun 1908 yang dikenali sebagai Madrasah al-Iqbal al-Islamiyah.
Selain
itu, pejuang nasionalisme melihat media cetak sebagai medium yang memainkan
peranan dalam membangkitkan semangat nasionalisme masyarakat Tanah Melayu.
Seperti yang dilakukan oleh Kaum Muda yang menggunakan media cetak sebagai
wadah menyebarkan fahaman mereka. Keluaran mereka yang terulung ialah al-Imam
yang diterbitkan di Singapura pada Julai 1906. Al-Imam menyeru dipupuk kesedaran perpaduan Melayu Islam berasaskan
perpaduan ummah dan berpendapat bangsa Jepun patut dijadikan model kepada orang
Melayu.
Selain
itu juga, pada tahun 1907, seorang tokoh bernama Abdullah Abdul Rahman telah
menghasilkan karya berjudul ' Matahari
Memancar' (The Rising Sun) yang
menceritakan sejarah Jepun. Karya ini telah diterjemahkan oleh beliau daripada
karya Mustafa Kamal dari Turki yang asalnya dalam Bahasa Arab. Menurut Za;ba,
karya ini telah berjaya merangsang pembaca serta menimbulkan perasaan bangga
dan harapan untuk membawa pembaharuan di timur dan ini termasuklah kepada
pembaca Melayu. Masyarakat Melayu
mula percaya bahawa dengan adanya teknologi dan pendidikan, mereka juga boleh
menghalau keluar orang British dari Tanah Melayu. Hakikat ini telah disedari oleh
golongan terpelajar di tanah Melayu. Perkembangan di Jepun mengalahkan kuasa
Rusia telah membawa kesedaran dan keyakinan bahawa orang Melayu juga boleh
mempertahankan kepentingan mereka daripada terus di tindas oleh pihak British.
Secara tidak langsung, peperangan ini juga telah
memberi sumbangan kepada masyarakat Asia.
Walau
bagaimanapun, ada pihak yang tidak menyokong kebangkitan semangat nasionalisme
di Asia diinspirasikan daripada Jepun. Contohnya di Indonesia, pergerakan
kumpulan Muhammadiyah lebih menjadikan negara Timur Tengah sebagai sumber
inspirasi mereka kerana Jepun lebih menyerupai pihak Barat. Pada tahun 1905,
Hindia Timur Belanda masih baru bertapak di dan tiada petunjuk menunjukkan
kemenangan Jepun mengalahkan Rusia sebagai sumber nasionalisme mereka.
4.1.3 Ekonomi
Jepun
bukan sahaja mendapat kesan yang positif, tetapi juga kesan yang negatif akibat
perang yang berlaku. Perang tersebut mengakibatkan kehilangan sejumlah besar
nyawa dan mengosongkan perbendaharaan negara. Perang ini menelan belanja
sebanyak 1500 juta Yen bagi pihak Jepun dan kos perang yang tinggi ini
membebankan kerajaan Jepun. Rakyat jepun terpaksa menanggung beban cukai yang
banyak. Namun begitu, selepas perang ini tercetus, Jepun telah memperlihatkan
pembangunan industri berat yang menakjubkan contohnya dalam industri pembinaan
kapal, industri keluli dan kimia. Contohnya, Yawata Steel Works, yang
ditubuhkan pada tahun 1897 termasuklah
dalam industri pembinaan kapal. Ini dibuktikan, selepas tahun 1906,
Jepun berjaya menghasilkan kapal setanding dalam saiz dan kualiti kepada
mana-mana di dunia. Teknologi jepun terus maju dengan kemajuan dalam bidang
baru seperti kejuruteraan elektrik dan industri ringan, terutamanya tekstil
Industri tekstil terus berkembang dan berjaya mengeksport hampir separuh jumlah
barangannya terutama sutera. Kerana kawalan kualiti yang unggul, eksport sutera
Jepun mendahului orang-orang China.
4.2 KESAN KEPADA RUSIA
Perang
ini bukan sahaja memberi kesan kepada pihak Jepun, malah Rusia turut menerima
impaknya. Rusia mendapat keuntungan daripada kekalahan itu kerana ia menyumbang
kepada tercetusnya Revolusi 1905. Kekalahan mereka menyebabkan rakyat Rusia
mempersoalkan kekuatan pasukan ketenteraan kerajaan pusat. Kekalahan dalam
perang Rusia Jepun ini merupakan kekalahan kedua selepas kekalahan mereka dalam
Perang Crimea pada tahun 1853 hingga 1856. Kegagalan pemerintahan Tsar itu juga
akhirnya menyebabkan Rusia kehilangan banyak negeri jajahannya. Contohnya,
pengaruh Rusia di Asia iaitu di China berakhir dan pihak Rusia menumpukan
semula ke kawasan Balkan yang telah lama ditinggalkan. Kewibawaan kepimpinan
Tsar Nicholas II, pemimpin Rusia ketika itu semakin tercabar dan terpaksa
melaksanakan pelbagai perubahan. Kelemahan Tsar ini juga memberi peluang kepada
rakyat Rusia untuk membina kekuatan mencapai matlamat mereka, iaitu
menghapuskan pemerintahan autokratik.
Secara
kesimpulannya, dapat dilihat bahawa kesan daripada Perang Rusia-Jepun ini bukan
menguntungkan sebelah pihak sahaja, malah turut memberi manfaat kepada
kedua-duanya. Pihak Jepun dapat meluaskan perluasan kuasanya seiring dengan
matlamat mereka yang disemarakkan oleh Maharaja Meiji. Walaupun Jepun
memperoleh Pulau Sakhalin, namun Rusia masih mendapat tawaran untuk menyewa
semenanjung Liaotung daripada pihak Jepun. Selain itu, kemenangan Jepun ini
secara tidak langsung telah menaikkan semangat nasionalisme penduduk di kawasan
Asia Tenggara. Hal ini kerana, Jepun merupakan sebuah negara Asia yang kecil
tetapi mampu mengalahkan pihak barat dan ini menunjukkan satu kejayaan yang
besar bagi mereka. Dari aspek ekonomi di Jepun pula, walaupun ekonominya jatuh
selepas perang, kemenangan mereka telah membangkitkan semangat mereka untuk
terus berusaha dan berjaya memulihkan ekonominya. Rusia jua memperoleh manfaat
daripada kekalahannya. Akibat daripada kekalahan itulah tercetusnya Revolusi
1905 yang mana rakyat Rusia bangkit menentang pemerintahan Tsar. Oleh itu,
tidak dapat dinafikan bahawa, kedua-dua pihak turut mendapat manfaat akibat
daripada perang yang berlaku tersebut.
4.3 KESAN KEPADA KUASA BARAT
Perang
antara Rusia dan Jepun bukan sahaja mendatangkan kesan kepada negara Jepun dan
Rusia itu sendiri tetapi turut mendatangkan kesan kepada kuasa-kuasa Barat yang
lain khususnya daripada segi imbangan kuasa dunia. Hal ini kerana keputusan
Perang Rusia-Jepun merupakan salah satu pandangan baru mengenai keamanan dan
keselamatan dunia. Hal ini kerana kemenangan Jepun yang merupakan sebuah negara
yang kecil dapat mengalahkan kuasa Eropah yang besar menyebabkan kuasa Barat
mula melihat Jepun sebagai sebuah negara yang besar dan mengiktiraf Jepun.
Kesan yang dapat dilihat apabila Jepun mula bekerjasama dengan Britain dan
Amerika kerana telah mengamalkan dasar pintu terbuka. Hal ini jelas telah
menggugat campur tangan tiga kuasa iaitu Rusia, Perancis dan Jerman di kawasan
mereka. Hal ini telah menyebabkan berlakunya bibit-bibit ke arah Perang Dunia
Pertama.
5.0 KESIMPULAN
Secara keseluruhannya,
peperangan antara Jepun dan Rusia merupakan satu titik tolak kepada Jepun
menjadi sebuah negara yang disegani dalam kalangan kuasa-kuasa besar Barat.
Sememangnya kekuasaan Jepun dalam bidang ketenteraan tidak dapat dinafikan lagi
dan telah menyebabkan Jepun muncul sebagai salah satu negara yang setanding
dengan negara Barat walaupun merupakan sebuah negara yang kecil. Faktor luaran
dan juga faktor dalaman yang telah menggerakkan peperangan antara Rusia dan
Jepun telah menyebabkan Jepun semakin dapat memperluaskan kuasanya di Asia.
Rentetan daripada perang antara Jepun dan Rusia meninggalkan kesan baik dan
buruk kepada Jepun, Rusia dan kuasa-kuasa Barat yang lain. Bagi Jepun pula
peperangan ini telah meningkatkan semangat warga Jepun untuk melakukan
imprealisme. Justeru itu, tidak dapat dinafikan lagi bahawa kemenangan Jepun telah membawa semangat
imprealisme dalam kalangan pemerintah Jepun sehinggakan tercetusnya Perang
Dunia Pertama sehinggakan kepada Perang Dunia Kedua serta Jepun dapat menguasai
negara-negara lain seperti di Asia Tenggara.
No comments:
Post a Comment