1.0 PENGENALAN
Artikel ini bertajuk Islam di Malaysia:
Kedatangan dan Perkembangan (Abad 7-20M). Artikel oleh Wan Hussein Azmi diperolehi daripada buku Melaka dan
sejarahnya (1982) daripada halaman 135 hingga halaman 157. Perpustakaan Penulisan
artikel ini bertujuan untuk memberi gambaran secara ringkas mengenai sejarah
kedatangan Islam dan perkembangannya di Malaysia sejak dari mula datangnya pada
abad ke 7M hinggalah ke abad 20 Masihi. Melalui artikel ini pembaca akan
mengetahui tentang kajian beliau mengenai sejarah kedatangan Islam dan
perkembangannya di Malaysia dalam lingkungan abad ke 7M hingga 20M. Tajuk
artikel ini telah dibahaskan oleh beliau melalui bukti jumpaan serta sudut
pandangan daripada ahli-ahli sejarawan Islam dan Barat. Walau bagaimanapun,
tugasan ini berfokus kepada peranan Melaka dalam perkembangan Islam di Nusantara.
2.0 RINGKASAN
ARTIKEL
Melalui
artikel ini, Wan Hussein Azmi telah mengkaji tentang kedatangan dan
perkembangan Islam di Malaysia. Beliau telah menyatakan ketibaan dakwah Islam
berdasarkan kepada pendapat sebelum dan selepas 1883M serta kedatangan Islam
pada 977M dari Timur. Pendapat tentang kedatangan Islam sebelum tahun 1883M di
kepulauan Melayu adalah secara langsung dari Semenanjung Tanah Arab dan selepas
tahun 1883M adalah dari India manakala pada 977M iaitu pada abad ke 10M, Islam
telah datang dari China ke Tanah Melayu. Beliau menjelaskan bahawa pendapat
mengenai kedatangan Islam datang dari Semenanjung Tanah Arab adalah lebih kukuh
melalui bukti perjalanan saudagar-saudagar yang telah memeluk Islam dari Arab
ini sebelum tiba ke Asia Tenggara telah melalui banyak jalan bermula dengan
jalan darat dari utara Parsi masuk ke Afganistan kemudian ke Canton di China
terus ke kepulauan Melayu manakala melalui jalan laut ke Ceylon India terus ke
kepulauan Melayu. Saudagar-saudagar Islam Arab ini telah melalui China dan
India sebelum tiba di Malaysia. Oleh itu, daripada ketiga-tiga pendapat ini,
beliau telah membuat kesimpulan bahawa agama Islam telah disebarkan dari
ketiga-tiga tempat iaitu Semenanjung Tanah Arab, India dan China pada abad ke
7M dan berkembang pada abad ke 9M. Penyebar-penyebar Islam dari ketiga-tiga
tempat ini seterusnya berjumpa di tempat yang sama bagi menjalankan hubungan
perniagaan di Malaysia.
Menurut
penulisan ini, Wan Hussein Azmi menyatakan tentang perkembangan Islam di Malaysia bermula pada abad ke 9M sehingga ke 14M
telah mencetuskan kepada kelahiran
kerajaan-kerajaan Islam seperti Kelantan, Melaka dan Terengganu. Menurut
beliau, kerajaan Islam Kelantan merupakan kerajan Islam pertama yang wujud di
Malaysia iaitu pada pertengahan kedua abad ke 12M berdasarkan kepada bukti sekeping dinar emas
dengan ditulis perkataan Arab yang dijumpai di Kelantan pada tahun 1914M.
Pendapat beliau mengenai kerajaan Islam Terengganu pula yang wujud pada abad ke
14M adalah berdasarkan bukti jumpaan Batu Bersurat di Kuala Brang Terengganu
berkenaan hukum Syara’. Menurut beliau lagi, jumpaan Batu Bersurat ini telah
membuktikan bahawa negeri Terengganu merupakan salah satu pusat penyebaran Islam
di Semenanjung Tanah Melayu pada abad ke 14M. Menurut beliau lagi, berdasarkan
pendapat ahli sejarawan Indonesia berkenaan dengan Kerajaan Islam Melaka yang
wujud pada abad ke 13M adalah akibat daipada perkahwinan, perdagangan, dan usaha Parameswara Iskandar Syah
mengembangkan Islam di sekitar Tanah Melayu dan seterusnya memberi kesan kepada
perkembangan Islam di Nusantara. Kerajaan Melaka terkenal dengan zaman
kegemilangannya pada abad ke 15 telah mengalami zaman kejatuhan pada tahun 24
Ogos 1511M setelah dikalahkan oleh Portugis. Walau bagaimanapun, kejatuhan
Melaka tidak menghalang perkembangan Islam di Nusantara sekaligus menggagalkan
gerakan Kristianisasi. Keadaan ini berlaku kerana, kejatuhan Melaka telah
melahirkan semangat jihad dalam kalangan pendakwah yang menyebabkan mereka
meningkatkan usaha menyebarkan Dakwah Islamiah. Pada zaman penjajahan, Islam
tersebar secara perlahan-lahan di Tanah Melayu melalui kegiatan pengajaran
membaca Al-Quran, mendirikan sekolah agama rakyat peringkat rendah dan
menengah, menubuhkan persatuan-persatuan Islam dan sebagainya.
Setelah Malaysia mendapat kemerdekaan pada 31
Ogos 1957, Islam diisytiharkan sebagai agama rasmi bagi negara Malaysia.
Kegiatan-kegiatan keIslaman di Malaysia selepas merdeka dibahagikan kepada
kegiatan bersifat rasmi dan kegiatan yang tidak bersifat rasmi. Kegiatan
bersifat rasmi terbahagi kepada dua iaitu kegiatan kerajaaan pusat dan kegiatan
Majlis-majlis Agama Islam di wilayah-wilayah. Kerajaaan pusat menyalurkan
kegiatan keIslaman melalui agensi-agensi kerajaan iaitu Kementerian Penerangan
(Radio dan Televisyen), Kementerian Pelajaran dan melalui Kemeterian Kemajuan
Tanah dan Wilayah. Selain melalui agensi kerajaan, kerajaan turut menjalankan
kegiatan keIslamannya sendiri untuk
menghidupkan syiar Islam di Malaysia, antaranya ialah mengadakan Musabaqah
Al-quran, menubuhkan Perbadanan Tabung Haji dan menubuhkan Majlis Kebangsaan
Hal Ehwal Agama.
Kegiatan
keIslaman di Malaysia yang tidak bersifat rami pula diselenggara oleh pihak
bukan kerajaan iaitu kegiatan yang
dijalankan oleh masyarakat Islam. Antara usaha yang dijalankan ialah menubuhkan
persatuan-persatuan Dakwah Islamiah seperti Jami’ah Dakwah Islamiah Selangor,
Persatuan Kebajikan Islam (PERKIM), Angkatan Belia Islam (ABIM) dan sebagainya.
Persatuan-persatuan ini juga telah berjaya menarik masyarakat agama lain untuk
memeluk Islam. Menurut penulis juga, bilangan orang yang memeluk Islam antara
tahun 1970 hingga 1974 ialah sebanyak 71,915 orang. Sesungguhnya ramai orang
bukan muslim memeluk Islam selepas merdeka dengan rela hati tanpa ada paksaan.
Dengan cara inilah Islam berkembang di Malaysia khususnya dan di Nusantara
umumnya semenjak dari mula tibanya Islam ke daerah ini.
3.0 PERANAN
MELAKA DALAM PERKEMBANGAN ISLAM DI NUSANTARA
3.1 Peranan
Melaka di dalam Perkembangan Islam di Nusantara: Menerusi perdagangan
Berdasarkan artikel yang diulas iaitu Islam di Malaysia Kedatangan
dan Perkembangan oleh Wan Hussein Azmi, Melaka berperanan dalam
memperkembangkan Islam di Nusantara dan salah satunya ialah menerusi aktiviti
perdagangan dan hubungan perniagaan. Walaupun Melaka bukanlah merupakan negeri
yang terawal menerima Islam di Nusantara, namun Melaka merupakan negeri yang
paling menonjol dan memainkan peranan penting dalam penyebaran Islam di
Nusantara terutama pada abad ke-15 dan 16.[1]
Melaka merupakan
pusat perdagangan terpenting di Nusantara pada kurun ke-15 kerana kedudukannya
di antara Lautan Hindi dengan China. Kedudukannya yang berada di tengah-tengah
laluan timur dan barat memudahkan hasil-hasil dari kepulauan Melayu dibawa dan
dikumpulkan di sini. Dalam catatan Sulalatus
Salatin, sejak zaman Sultan Muhammad Syah wilayah kekuasaan Melaka begitu
luas sehingga meliputi Bruas Ujung Karang di barat dan Terengganu di Timur.[2]
Melaka berkembang menjadi kuasa dan empayar kelautan yang agung dan gagah
sehingga telah mengatasi kerajaan di pantai timur Sumatera seperti Haru, Jambi,
Pedir dan Samudera-Pasai. Seterusnya pelabuhan Melaka juga mencapai taraf
perdagangan antarabangsa dan menjadi tumpuan pedagang-pedagang Islam dan bukan Islam
dari Arab, parsi, India, China, Champa dan Pulau Ryukyu di Jepun.
Kepesatan aktiviti perdagangan di Melaka mendorong kepada
perkembangan Islam di Nusantara. Di samping menjalankan aktiviti perdagangan,
pedagang-pedagang Islam juga telah memperkenalkan agama Islam yang dianuti oleh
mereka kepada penduduk tempatan dan juga para pedagang bukan Islam yang turut
berdagang di Melaka. Sifat-sifat mulia, keperibadian yang tinggi dan
amalan-amalan agama yang dilakukan oleh pedagang-pedagang Islam telah menarik
minat pemerintah, pembesar dan rakyat jelata Melaka untuk menerima agama yang
dibawa oleh mereka.[3]
Setelah agama Islam berkembang di Melaka, pentadbiran Melaka mula
memberi layanan yang istimewa kepada pedagang-pedagang Islam. Ini menyebabkan
ramai pedagang bukan Islam cenderung untuk memeluk agama Islam. Oleh sebab itu
atas kepentingan perdagangan dan jalan dagang itu sendiri, pedagang-pedagang
yang singgah ke Melaka turut berdakwah atas dorongan daripada pemerintah Melaka
dengan menggunakan pelabuhan-pelabuhan pantai dari utara Jawa, Maluku,
Palembang, tanjung Pura, Gerisek di Jawa, Puntianak di Kalimantan, Sulawesi dan
lain-lain tempat lagi di Nusantara.[4]
Selain itu, dalam melaksanakan urusan perniagaan, undang-undang
berjual beli yang diamalkan di Melaka adalah juga berlandaskan undang-undang Islam.
Umpamanya, Islam melarang amalan riba atau keuntungan berlipat kali ganda
daripada pusingan modal yang sebenarnya. Hukum ini adalah untuk membataskan
sifat tamak atau kecenderungan mengambil keuntungan berlebihan dan pembeli pula
dapat dilindungi. ‘Muamalat’ Islam berhubung dengan soal tersebut ada
terkandung dalam Fasal 30 Hukum Kanun Melaka.[5]
Seterusnya, hukum Islam ada mensyaratkan supaya semua maklumat atau
butir hutang dicatatkan dengan disaksikan oleh dua orang lelaki. Ini bertujuan
untuk mengelakkan kesulitan dan perbalahan pada masa depan. Barang-barang yang
diperniagakan mestilah barang-barang yang suci, berguna dan bukan barangan
haram. Fasal 30 Hukum Kanun Melaka ada menentukan barang-barang yang boleh
diperniagakan serta yang dilarang oleh Islam seperti arak, babi, anjing dan
tuak. 48 Amalan membayar zakat turut diperkenalkan di Melaka. Amalan ini
mewujudkan hubungan yang erat sesama umat Islam dalam kalangan rakyat. Semua
ciri tersebut merupakan ciri-ciri ekonomi Islam seperti yang disarankan dalam
al-Quran.[6] Pengurusan perdagangan yang lancar dan
terjamin dengan menggunakan hukum Islam ini telah menggalakkan lagi para
pedagang bukan Islam di Melaka untuk memeluk Islam sebagai agama seterusnya
menyebarkan agama Islam ke tempat asal mereka.
Oleh sebab Melaka menjalinkan hubungan perniagaan di daerah-daerah
di Nusantara sejak sebelum kedatangan Islam ke Melala lagi, maka secara tidak
langsung boleh dikatakan bahawa hubungan perdagangan antara daerah-daerah ini
telah memperlihatkan peranan Melaka dalam penyebaran Islam di Nusantara.
3.2) Kestabilan Politik Dan Hubungan Antarabangsa
Dengan merujuk artikel yang dikarang oleh Wan Hussein Azmi
berkaitan Islam di Malaysia: Kedatangan dan Perkembangan dan memfokuskan kepada
perkembangan Islam di Melaka, faktor kestabilan politik Kerajaan Islam Melaka telah berjaya menyebabkan
Melaka berperanan penting dalam perkembangan Islam di Nusantara. Hal ini dapat
dilihat ketika zaman pemerintahan Sultan Mansur Syah dan Bendahara Paduka Raja
Tun Perak. Sultan Mansur Syah telah mengirimkan beberapa perutusan persahabatan
ke negeri-negeri lain di Asia Tenggara. Sulalatus
Salatin mengatakan utusan muhibah telah dikirimkan ke Goa(Sulawesi),
Majapahit dan Siam.[7]
Kestabilan politik menyebabkan Melaka menjadi pelabuhan yang digemari dalam
kalangan pedagang Islam dan bukan Islam. Malah, Kerajaan Kesultanan Melaka juga
telah menjalinkan hubungan diplomatik dengan kerajaan Islam dan bukan Islam
seperti China dan Siam.[8]
Disebabkan hubungan diplomatik yang baik inilah Melaka dapat meluaskan lagi
pengaruh Islam ke seluruh Nusantara.
Sejak tahun 1403 hingga tahun 1521 lagi, hubungan antara Dinasti
Ming dengan empayar Melaka sangat erat dan akrab. Dalam catatan sejarah, ada
tiga orang raja Melaka yang melakukan lawatan diraja ke negeri China iaitu
Parameswara, Megat Iskandar Syah dan Seri Maharaja,dan juga ada lima kerabat
diraja Melaka melakukan misi persahabatan ke negeri China.[9] Hubungan
diplomatik awal dengan China menyebabkan baginda telah dihadiahkan dengan
ahli-ahli pertukangan dan arkitek China yang beragama Islam. Peristiwa ini
menyebabkan Masjid-masjid di Melaka berbentuk seni bina China. Malah, Raja
China dikatakan menghadiahkan puterinya Hang Li Po kepada Sultan Mansur Syah
untuk dijadikan isteri. Hal inilah yang menyebabkan Puteri China serta
pengiring-pengiringnya yang seramai 500 orang berjaya diIslamkan oleh baginda.
Artikel ini juga mengatakan mengenai perkahwinan Hang Li Po dengan Sultan
Mansur Syah. Secara tidak langsung ia telah mengeratkan lagi hubungan
diplomatik Melaka dengan China. Perkahwinan antara seseorang raja dengan
puteri-puteri raja di negeri jiran atau negeri taklukan meningkatkan lagi
penyebaran ajaran Islam. Oleh kerana Melaka mengamalkan dasar berbaik-baik
dengan kuasa-kuasa asing seperti Siam, Majapahit dan China, kedudukan politik,
pentadbiran, ekonomi dan keselamatan Melaka semakin bertambah baik dan hal
inilah yang menyebabkan Melaka dapat menumpukan perhatian sepenuhnya terhadap
perkembangan Islam sama ada di dalam mahupun luar negeri.[10]
Buktinya, Siam tidak mengancam lagi Melaka kerana Melaka mendapat perlindungan
dan pengiktirafan daripada China. China ketika itu merupakan kuasa paling besar
dan paling disegani di nusantara. Oleh yang demikian, Melaka bebas daripada
ancaman kerajaan-kerajaan asing di Nusantara.[11]
Apabila hubungan dengan Negara China mula renggang, Melaka yang
menghadapi ancaman Siam tidak lagi takut kerana ketika itu kekuatan Melaka
telah berjaya mengatasi kekuatan Siam. Atas nasihat Tun Perak, Sultan Mansur
Syah menghantar utusan damai ke Siam iaitu Tun Telanai dan Menteri Jana Putera.
Utusan ini disambut baik dan dianugerahkan seorang Puteri Raja Siam iaitu Onang
Minang Hang kepada Sultan Mansur Syah.[12]
Hal ini menunjukkan hubungan diplomatik dan dasar luar berbaik-baik dengan
negara serantau dapat mengekalkan peranan Melaka dalam menyebarkan agama Islam
tanpa diganggu oleh Siam dan mana-mana negeri luar serantau.
3.3)
Melaka Mengembangkan Islam Ke Tanah Jajahan Takluk
Di samping itu, penulis turut menyatakan bahawa Melaka telah
mengembangkan Islam di dalam kawasan yang di bawah takluknya. Melaka telah
muncul sebagai sebuah negara penakluk di Nusantara pada zaman Bendahara Paduka
Raja Tun Perak (1456 - 1498M).[13]
Di bawah pentadbiran Tun Perak, empayar Melaka berkembang dengan pesat sehingga
beliau dianggap sebagai “Pembina Empayar”.[14]
Artikel Wan Hussein ada menyatakan bahawa kawasan taklukkan Melaka termasuklah
Gugusan Pulau-Pulau Melayu. Kenyataan Wan Hussein ini disokong oleh Mohd Jamil
Mukmin yang tercatat dalam penulisannya bahawa empayar Melaka meliputi Pahang,
Terengganu, Kedah, Pattani, Johor, Kelantan, Kampar, Siak, Rokan, Inderagiri,
Siantan, Kepulauan Riau-Lingga, Jambi dan lain-lain.[15]
Melaui penaklukan ini, Islam telah disebarkan dan diterima baik oleh
pemerintah-pemerintah negeri yang ditakluk atas sebab keselamatan nyawa, ingin
mendapat pangkat, mengambil hati dan yang penting ialah kemurniaan agama Islam
itu sendiri.[16]
Hal ini menyebabkan perkembangan agama Islam tersebar luas di tanah yang
ditakluk oleh Melaka. Melalui cara ini hubungan Melaka dengan tanah takluknya
bertambah erat disebabkan mempunyai agama yang sama. Oleh itu, Melaka telah
menjadi pusat penyebaran Islam di seluruh rantau Melayu.[17]
Artikel penulisan Wan Hussein Azmi yang menyatakan Melaka telah mengembangkan Islam
di dalam kawasan di bawah takluknya tidak dapat disangkal lagi kerana banyak
disokong oleh penulisan sejarahwan yang lain.
3.3.1
Penyebaran Islam ke Selangor
Di negeri Selangor, terdapat peninggalan awal tentang perkembangan Islam.[18]
Tiada fakta konkrit dan jelas menceritakan perkembangan Islam di Selangor
sehinggalah kurun Masehi ke-15 yang melaporkan penyebaran Islam berlaku secara
meluas bila sahaja Selangor menjadi jajahan takluk Kesultanan Melayu Melaka.[19]
Penyebaran Islam berlaku dengan meluas dan diteriman oleh rakyat Selangor
kerana dibawah oleh ketua atau pemerintah yang dilantik oleh Kerajaan Melaka.
Di masa Sultan Muzaffar memerintah Melaka (1445 – 1456M) Tun Perak, iaitu anak
Bendahara Seri Wak Jawa dilantik menjadi Penghulu di Kelang atas permohonan
orang-orang Kelang.[20]
Hal ini bermaka penyebaran Islam ke Selangor salah satu caranya adalah dibawa
oleh Tun Perak kerana beliau telah dilantik menjadi penghulu di Kelang oleh
Kerajaan Melaka. Hasil daripada penyebaran Islam di Selangor, terdapat banyak
pembaharuan yang berlaku di Selangor termasuklah terdapat guru-guru agama dan
kewujudan madrasah. Pada akhir abad ke 19, terdapat guru-guru agama yang
terkenal seperti Haji Mahmud dari Kampung Baharu, Sabak Bernam, Kiyai Mansur
daripada batu 38, serta Kiai Nawawi dan Haji Karie dari kampong Batu 36.[21]
Khusus di Sabak Bernam, Madrasah yang pertama kali didirikan ialah madrasah
Awammiyah oleh Mohd Awam bin Mohd Rosdi. Dan sepanjang 1930-1940, telah
berdirinya madrasah-madrasah yang lain yang juga berkembang dengan pesat.[22]
Penaklukan dan pemerintahan Kesultanan Melayu Melaka ke atas Selangor merupakan
proses penting dalam perkembangan Islam di Selangor. ini adalah kerana menerusi
penaklukan, Kerajaan Melaka telah dapt menyalurkan fahaman agama yang mereka
anuti kepada jajahan takluknya lebih-lebih lagi apabila ajaran Islam itu
sendiri telah diterapkan dalam system pemerintahan sebagai sebahagian dari
perundangan kehidupan seharian.[23]
3.3.2
Penyebaran Islam ke Johor
Dalam kurun Masehi
yang ke-15, tempat-tempat dalam negeri Johor ini menjadi jajahan takluk dan
seiring dengan ini penyebaran Islam dari Melaka mula berlaku secara meluas
dengan pengaruh daripada Sultan-Sultan Melayu Melaka.[24]
Pada masa yang sama, Johor juga telah mempunyai hubungan yang rapat dengan
Melaka. Oleh itu, bolehlah dikatakan bahawa ketua-ketua daerah di Johor dan
juga penduduknya yang begitu jauh terasing di pedalaman telah memeluk Islam
hasil secara langsung dari penerimaan agama Islam di Melaka.[25]
Antara Madrasah yang telah didirikan hasil daripada penerimaan Islam di Johor
adalah Madrasah Haji Taib di Kampung Parit Jamil, Muar, yang pernah dibantu
oleh tokoh reformis terkenal iaitu Syekh Muhammad Tahir Jalaluddin.[26]
Negeri Johor turut melaksanakan undang-undang Islam yang dipengaruhi oleh
Undang-Undang Melaka sama ada secara langsung ataupun tidak langsung
sehinggalah campur tangan Inggeris yang membantutukan penukaran undang-undang
adat kepada undang-undang Islam.[27]
Sehubung dengan itu, bolehlah disimpulkan bahawa perkembangan agama Islam
berlaku di Johor melalui proses pemerintahan Sultan Mansur Syah ( 1456-1477M) dan kemudiannya kedudukan
agama Islam ini dikukuhkan lagi apabila Sultan Mahmud Syah membentuk Kerajaan
Melayu Johor.[28]
3.4 Kesungguhan Pemerintah Berdakwah
Wan Hussein Azmi juga
menyatakan bahawa kesungguhan pemerintah Melaka berdakwah menyebabkan Melaka
memainkan peranan yang penting kepada perkembangan Islam di Nusantara. Hal ini banyak membantu kelancaran perjalanan
penyebaran dakwah yang baru berputik dan tersebar ke seluruh Melaka. Hal ini kerana Melaka merupakan sebuah
emporium dan pusat perdagangan yang umumnya menerima para pedagang yang terdiri
daripada saudagar-saudagar arab pada abad ke-15 dan awal abad ke-16. Kedatangan
saudagar-saudagar yang membawa bersama aliran Islam sedikit sebanyak telah
meningglakan kesan kepada Melaka dan bermulalah penyebaran agama ini dalam
kalangan para pemerintah tertinggi. Kesungguhan pemerintah berdakwah
menyebarkan Islam bermula apabila Parameswara Iskandar Syah yang telah membuka
Melaka sekaligus telah membangunkan kerajaan Islam di Melaka dan beliau
merasakan Islamlah yang mempunyai daya tahan untuk mendapat kemenangan dan
pengaruh yang luas di bumi nusantara berbanding agama Hindu dan Buddha.[29]
Parameswara mula menganut Islam pada tahun 1414 masihi dan telah menukar nama
kepada Megat Iskandar Shah. PengIslaman raja ini diikuti oleh pembesar-pembesar
dan kemudian rakyat jelata.[30]
Hal ini menunjukkan peranan orang besar yang bersedia menggantikan kepercayaan
, keyakinan dan pegangan hidunya selama ini kepada corak dan kebudayaan Islam
setelah Islam yang dibawa masuk itu telah memperlihatkan kebenaran agama dan
sangat diyakini.
Berdasarkan rujukan yang dilakukan dalam Peradaban
Melayu dan Islam tulisan Dr. Ismail Hamid, sejarah melayu menyatakan
terdahulu bahawa raja-raja dan golongan pembesar di Melaka yang mula menunjukkan minat yang tinggi terhadap ilmu pengetahuan. Kesungguhan
pemerintah dalam berdakwah dapat dibuktikan
dengan tindakkan Sultan Mahmud Syah setelah beliau memeluk Islam ,
baginda telah mempelajari ilmu keagamaan daripada Sayid Abdul Aziz. Dalam era
pemerintahan Sultan Mahmud juga, pegawai-pegawai tinggi kerajaan turut
digalakkan untuk mempelajari agama Islam di bawah pimpinan Maulana Sadar Jahan.[31]
Ketika
pemerintahan Sultan Mansur Syah di Melaka pula, kesungguhan beliau sebagai
pemerintah Melaka dalam mengembangkan Islam adalah dengan usaha baginda yang
gigih untuk mengkaji dan mempelajari kitab Dur al-Manzum dengan Maulana Abu
Bakar sehingga menerima pujian dari Maulana Abu Bakar kerana kepintaran beliau
dalam pengajian. Hal ini menunjukkan usaha para pemerintah untuk mendalami
agama Islam secara sempurna bagi menggalakkan penyebaran Islam di dalam
kerajaanya.[32]
Pada zaman pemerintahan Sultan Mansur Syah juga agama Islam berkembang dengan
pesatnya. Ajaran tasawuf (sufi) berkembang dan diterima serta diguna pakai
secara berleluasa. Menurut buku Sejarah Islam karya Mahayudin Hj. Yahya
dan Ahmad Jelani Halimi, ada menyatakan pada era pemerintahan Sultan Mansur
Syah juga, baginda telah meminta putera pelarian dari Cempa (Champa) yang datang memohon perlindungan di
Melaka bersama orang-orangnya memeluk agama Islam.[33]
Contoh
lain yang dapat dilihat berkaitan kesungguhan pemerintah berdakwah dapat
dibuktikan ketika Melaka di bawah pemerintahan Sultan Muzafar Shah
(1446-1456M), baginda telah menggunakan kuasa politik untuk menyebarkan Islam
dalam kerajaan Melaka pada ketika itu. Segala peraturan-peraturan pemerintahan
di Melaka telah dipraktikkan dan diperkemaskan mengikut acuan yang dibenarkan
dalam Islam.[34]
Ketika Melaka di tadbir dibawah pemerintahan Alauddin Riayat Syah yang naik
menggantikkan takhta Mansur Syah yang mangkat pada tahun 1477 M, baginda
digambarkan dalam Sulalatus Salatin sebagai seorang pemerintah yang alim dan
sering menasihati putera baginda untuk mengutamakan Allah dalam segala urusan[35]
setelah kemangkatan beliau, takhta baginda diganti oleh puteranya Raja Mamad
dengan memakai gelaran Sultan Mahmud Syah.
Walawpun akhlak sultan Mahmud Syah ini tidak begitu baik,namun Islam masih
terus berkembang subur di Melaka. Malah baginda sendiri pergi berguru kepada
seorang Maulana Yusof.[36]
Dengan
minat dan kesungguhan raja-raja Melaka kepada ilmu pengetahuan dan Islam itu
sendiri menyebabkan Melaka telah berkembang menjadi pusat pengetahuan dan
kebudayaan melayu Islam di kepulauan melayu. Kesungguhan para pemerintah Melaka
yang pergi berdakwah dan menuntut ilmu banyak mempengaruhi perkembangan Islam
di Melaka.
PENUTUP
Secara keseluruhannya, Kerajaan Islam
Melaka memainkan peranan yang sangat penting dalam perkembangan Islam di
Nusantara melalui pelbagai cara seperti kestabilan politik dan hubungan
antarabangsa, perdagangan, penaklukan ke atas wilayah sekitar dan perkahwinan.
Namun, pada sekitar tahun 1511M Kerajaan Islam Melaka telah mengalami kejatuhan
kerana serangan daripada Portugis yang menjadikan Melaka sebagai langkah pertama Portugis untuk mengahapuskan Islam di Nusantara.
Walau bagaimanapun, kejatuhan Kerajaan Islam Melaka tidak berjaya menyekat
perkembangan Islam di Nusantara kerana wujudnya semangat jihad dalam kalangan
ulama yang terus melipat gandakan usaha menyebarkan Dakwah Islamiah di
Nusantara. Buktinya, sehingga kini Islam masih menjadi agama utama di Asia
Tenggara khususnya di Malaysia, Indonesia dan Selatan Thai.
BIBLIOGRAFI
Abd.
Jalil Borham. 2002. Pentadbiran Undang-Undang Islam di negeri Johor.
Skudai Johor: Penerbit UTM.
Abdullah
Rahman Abdullah. (1990). Pemikiran Umat
Islam di Nusantara: Sejarah dan Perkembangannya
Hingga abad ke-19. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Abdul
Rahman Haji Abdullah. (1997). Pemikiran Islam di Malaysia: Sejarah dan
Aliran.
Kuala Lumpur: Gema Insani.
Abdullah
Ishak.(1990). Islam di Nusantara
(Khususnya di Tanah Melayu). Petaling Jaya: Al- Rahmaniah.
Dr. Hj Abdullah Ishak.(1990). Islam Di Nusantara (khususnya di Tanah Melayu). Selangor Darul Ehsan: Al-Rahmaniah Badan Dakwah
& kebajikan Islam Malaysia.
Dr.Ismail Hamid. (1985). Peradaban Melayu dan Islam. Petaling Jaya: Penerbit Fajar Bakti Sdn.Bhd.
Jelani
Halimi. (2008). Sejarah dan Tamadun Bangsa Melayu. Kuala Lumpur: Utusan Publications.
Liang
Liji.(2009). Hubungan Empayar
Melaka-Dinasti Ming Abad ke 15. Selangor: Universiti Kebangsaan Malaysia.
Mahayudin
Haji Yahaya dan Ahmad Jelani Halimi.(1993).Sejarah
Islam. Kuala Lumpur: Penerbit Fajar
Bakti Sdn Bhd.
Mahyudin Haji Yahya. (2001). Islam di Alam Melayu. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Mohd.
Fauzi Haji Yaakob. 2009. Malaysia: Transformasi & Perubahan Sosial. Shah
Alam: Arah Pendidikan Sdn. Bhd.
Mohd.Jamil
bin Mukmin.(2004). Melaka:Pusat
Penyebaran Islam di Nusantara. Melaka: Institut
Kajian Sejarah dan Patriotisme Malaysia (IKSEP).Penerbit Fajar Bakti Sdn Bhd.
Muhammad Yusoff Hashim. (1992). The Malay Sultanate of Malacca. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka
Prof. Khoo Kay Kim. (1982). Melaka dan sejarahnya.
Perpustakaan Universiti Malaya: Persatuan Sejarah Malaysia Cawangan Melaka.Rahmaniah.
Tajuddin bin Hj.Hussein.(2009).Malaysia
Negara Kita. Selangor: MDC Publishers Sdn Bhd.
[1]
Mahyudin Yahya. (2001). Islam di Alam
Melayu. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Hlm 15.
[2]
Mahyudin Yahya. (1993). Sejarah Islam.
Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Hlm 639.
[3] Mohd Jamil bin Mukim. (2004).Melaka
Pusat Penyebaran Islam di Nusantara. Melaka: Institut kajian Sejarah dan
Patriotisme Malaysia (IKSEP). Hlm. 81.
[4] Ibid.
Hlm 81
[5]
Muhammad Yusoff Hashim. (1992). The Malay
Sultanate of Malacca. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Hlm 169.
[6] Abdullah Rahman Abdullah. (1990). Pemikiran Umat Islam di Nusantara: Sejarah dan Perkembangannya Hingga
abad ke-19. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Hlm 16.
[7]
Mahayudin Haji Yahaya dan Ahmad Jelani Halimi.(1993).Sejarah Islam. Kuala Lumpur: Penerbit Fajar Bakti Sdn Bhd. Hlm 639.
[8] Mohd.Jamil bin
Mukmin.(2004). Melaka:Pusat Penyebaran Islam
di Nusantara. Hlm 87.
[9] Liang Liji.(2009). Hubungan Empayar Melaka-Dinasti Ming Abad ke
15. Selangor: Universiti Kebangsaan Malaysia. Hlm 76.
[10] Abdullah
Ishak.(1990). Islam di Nusantara
(Khususnya di Tanah Melayu). Petaling Jaya: Al-Rahmaniah. Hlm. 109.
[11] Tajuddin bin
Hj.Hussein.(2009).Malaysia Negara Kita.
Selangor: MDC Publishers Sdn Bhd. Hlm 15.
[12] Mohd.Jamil bin
Mukmin.(2004). Melaka:Pusat Penyebaran Islam
di Nusantara. Hlm 63.
[13] Mohd Jamil Mukmin. (2004).
Melaka Pusat Penyebaran Islam di Nusantara. Hlm 83.
[14] Ahmad Jelani Halimi. (2008).
Sejarah dan Tamadun Bangsa Melayu. Kuala Lumpur: Utusan Publications.
Hlm 232.
[17] Mohd. Fauzi Haji
Yaakob. (2009). Malaysia: Transformasi & Perubahan Sosial. Shah
Alam: Arah Pendidikan Sdn. Bhd. Hlm.11.
[18] Abdul Rahman Haji
Abdullah. (1997). Pemikiran Islam di Malaysia: Sejarah dan Aliran. Kuala
Lumpur: Gema Insani. Hlm 38.
[22] Ibid.Hlm.38.
[27]Abd. Jalil Borham. (2002).
Pentadbiran Undang-Undang Islam di negeri Johor. Skudai Johor: Penerbit
UTM. Hlm. 65.
[29] Prof.
Khoo Kay Kim. Melaka dan sejarahnya.
Perpustakaan Universiti Malaya: Persatuan Sejarah Malaysia Cawangan Melaka. Hlm.18.
[30] Dr.
Hj Abdullah Ishak.(1990). Islam Di
Nusantara (khususnya di Tanah Melayu). Selangor Darul Ehsan: Al-Rahmaniah
Badan Dakwah & kebajikan Islam Malaysia. Hlm. 98.
[31]
Dr.Ismail Hamid. (1985). Peradaban Melayu
dan Islam. Petaling Jaya: Penerbit Fajar Bakti Sdn.Bhd.Hlm. 30.
[32] Hlm.
29.
[33]
Mahayudin Hj. Yahya & Ahmad Jelani Halimi.(1993). Sejarah Islam. Kuala Lumpur: Fajar Bakti Sdn.Bhd. Hlm .641.
[34] Dr.
Hj Abdullah Ishak.(1990). Islam Di
Nusantara (khususnya di Tanah Melayu). Hlm 99
[35]
Mahayudin Hj. Yahya & Ahmad Jelani Halimi.(1993). Sejarah Islam. Hlm. 640.
No comments:
Post a Comment