Pengenalan
Dalam bidang sejarah sejak
abad ke-19 lagi telah muncul golongan objektif iaitu satu golongan yang
menghasilkan satu penulisan sejarah berpandukan konsep objektif dalam hasil-hasil
penulisan seperti karya-karya sejarah terdahulu. Sebenarnya persoalan tentang
keobjektifan sejarah, serta perkara-perkara yang berkait dengannya bukanlah
semudah yang dianggapkan. Ia merupakan suatu persoalan yang intrinsik dalam
kajian sejarah dan pensejarahan.[1]
Kemunculan golongan objektif ini yang mendukung konsep objektif telah membawa
kepada kemunculan golongan relatif atau subjektif yang tidak bersetuju dengan
pemikiran dan hasil penulisan golongan objektif.
Kemunculan
golongan relatif ini telah menentang habis-habisan pemikiran yang dibawa oleh
golongan subjektif. Situasi ini telah menimbulkan perbahasan antara sejarawan mengenai
elemen-elemen yang terdapat dalam kajian sejarah dan perbahasan adalah
berterusan dari semasa ke semasa seperti hal berkaitan dengan sumber, kritikan
serta cara penulisan.[2]
Secara umumnya, terdapat beberapa sebab mengapa golongan relatif tidak
bersetuju dengan pemikiran golongan objektif. Antaranya ialah penulisan
golongan objektif dikatakan mempunyai unsur mitos dan dongeng, bersifat berat
sebelah iaitu membesarkan sesuatu peristiwa dan mengatakan bahawa golongan
objektif mentafsir fakta sejarah sesuk hati. Golongan relatif juga membantah
pemikiran golongan objektif yang mengatakan penulisan sejarah yang tepat adalah
mustahil untuk dicapai.
Konsep Golongan Objektif
Golongan objektif dan
golongan relatif mempunyai perwatakan yang berbeza dan berlainan dari segi
pengtakrifannya. Perkataan objektif dalam Kamus Dewan membawa tiga maksud iaitu
sesuatu yang khusus yang ingin dicapai, matlamat atau tujuan. Maksud yang kedua
ialah berasaskan kenyataan atau fakta sebenar manakala maksud ketiga ialah
tidak dikuasai atau dipengaruhi oleh perasaan atau prasangka sendiri.[3]
Selain itu menurut satu lagi sumber
konsep objektif merupakan satu konsep yang cuba untuk mempersembahkan
penulisan sejarah secara tepat sebagaimana ia berlaku yakni tiada unsur
penambahan atau bias mahupun pengadilan moral.[4]
Secara umumnya mengikut Kamus Dewan Edisi Keempat, relatif bermaksud bukan
sesuatu yang berdasarkan perbandingan atau saling berkait dengan sesuatu yang
lain, tidak mutlak, nisbi dan bandingan.[5]
Dari segi pengtakrifan subjektif pula adalah terbit daripada atau berasaskan
pandangan (perasaan dsb) orang atau pihak yang melihat atau menilai (tidak pada
ciri-ciri sebenar sesuatu yang dilihat atau dinilai) melihat (menilai dll)
daripada pandangan (perasaan sendiri). Konsep relatif dan subjektif juga
merupakan dua perkara yang sangat rapat kaitannya dengan diri, pendirian, sudut
pandangan, ideologi, orientasi, dan budaya seseorang sejarawan. Ia juga merujuk
kepada sama ada boleh menimbulkan bias atau sikap berat sebelah dalam
memaparkan sesuatu peristiwa sejarah.[6]
Kebanyakan golongan yang berpegang kepada konsep relatif cenderung menentang
pemikiran dan hasil penulisan golongan yang berpegang kepada konsep objektif. Konsep
objektif juga merupakan satu konsep yang sukar untuk dicapai secara keseluruhan
dalam penulisan seseorang ahli sejarawan.
Ciri-ciri Penulisan Objektiviti Dalam Penulisan Sejarah
Penulisan sejarah yang
bersifat objektif mempunyai beberapa
ciri antaranya ialah sesuatu ilmu sejarah yang benar-benar tulen dikatakan
perlu membuat pemisahan mutlak. Seseorang sejarawan yang mahu menghasilkan satu
penulisan sejarah perlu membuat satu pemisahan yang sepenuhnya diantara
pengkaji yang berfungsi sebagai subjek atau pengarang dengan kajiannya iaitu
merujuk kepada objek tersebut seperti buku yang dikarang. Ciri yang kedua ialah
penulisan objektif hanya unsur-unsur yang berkaitan dengan objek dan memerlukan
pemisahan atau batas perasaan subjektif manusia dengan kajian. Selain itu,
sejarawan harus memahami dan mengamalkan proses penyelidikan yang sisitematik
dalam menghasilkan karyanya.[7]
Para sejarawan tidak boleh menghasilkan
sesuatu karya tanpa perlu melakukan proses penyelidikan seperti melakukan
kajian terhadap sumber-sumber seperti
sumber pertama atau primer sebelum sumber tersebut dimasukkan dalam karya dan
sesuatu kajian yang hendak dilakukan. Contohnya pendudukan Jepun di Tanah
Melayu pada tahun 1942 hingga 1945. Kaedah ini perlu bagi memastikan penulisan
sejarah yang bersifat objektif dapat
dihasilkan seterusnya golongan relatif tidak dapat lagi mempertikaikannya.
Sehubungan itu, ciri yang keempat pula ialah sejarawan
haruslah mendapatkan serta menggunakan sumber utama dan benar serta harus juga
memeriksa, mengkaji dan menganalisis sumber itu dengan kritis dan jujur.[8]
Tujuannya adalah supaya keaslian sumber
tersebut dapat dikenal pasti dan mempunyai perkaitan dengan fakta-fakta
tersebut. Ciri-ciri lain dalam penulisan sejarah yang ojektif ialah seperti
sesuatu penulisan atau pentafsiran mestilah dilakukan dengan fikiran terbuka
berpandukan sumber dan bukannya ideologi, motif dalam diri, desakan, memenuhi
permintaan seseorang dan sebagainya serta penonjolan penulisan secara
objektiviti dapat dilihat melalui tarikh, bukti, sumber dan kebenaran sesuatu
peristiwa. Ciri-cirinya juga dilihat melalui kebenaran peristiwa sejarah yang
boleh dilihat melalui penemuan-penemuan sumber sejarah dan bukannya melalui
penulisan dan pentafsiran sejarawan semata-mata. Untuk mencapai objektiviti
dalam penulisan sejarah juga, seseorang sejarawan mesti mahir mengesan dan
menggunakan sumber secara berterusan bagi memastikan keaslian kandungan dan
tujuan kajian dalam sesebuah penulisan.
Sebab-sebab Mengapa Golongan Relatif Tidak Bersetuju Dengan
Pemikiran Golongan Objektif
Terdapat banyak sebab yang
dikemukakan oleh golongan relatif bagi menyangkal pemikiran golongan objektif.
Antaranya ialah mereka mengatakan bahawa penulisan golongan objektif banyak
mempunyai unsur mitos dan lagenda dalam penulisannya. Sebagai contohnya dapat
dilihat melalui seorang tokoh yang menjadi pelopor kepada golongan objektif
iaitu Leopold Van Ranke yang berasal dari Jerman. Beliau telah dianggap sebagai
bapa dan juga tokoh yang terbilang dalam pensejarahan moden di negara-negara
Eropah pada abad ke-19.[9]
Ranke juga turut dianggap sebagai pengasas agung kepada aliran sejarah
objektif. Hasil karya Ranke yang termasyhur ialah “ The Histories of The Latin
and Germanie Nations ” yang telah diterbitkan pada tahun 1824. Menurut
Ranke lagi sejarah yang objektif adalah sejarah yang ditulis sezaman dengannya
dimana seseorang sejarawan akan turut serta melihat dan mengalami bersama
peristiwa yang ditulis. Katanya tujuan yang paling utama mengkaji sejarah ialah
untuk mewujudkan sesuatu peristiwa yang dikaji itu seperti sebenarnya ia telah
berlaku atau “wei es eigentlich gewesen” dan bukannya demi tujuan-tujuan yang
membumbung seperti untuk mengadili masa
lalu ataupun untuk kepentingan zaman-zaman akan datang.[10]
Namun begitu, golongan relatif tidak bersetuju dengan
pemikiran dan hasil penulisan golongan objektif berdasarkan beberapa sebab.
Seperti yang telah ditegaskan di atas, golongan relatif mengatakan bahawa
penulisan golongan objektif banyak mempunyai unsur mitos dan dongeng yang
bertujuan untuk menghiburkan pembaca. Unsur mitos dan dongeng boleh ditakrifkan
sebagai cerita atau hasil karya yang karut-marut dan hanya bertujuan untuk
menarik perhatian pembaca terhadap karya-karya pensejarahan mereka. Faktor ini
telah dapat dikesan melalui Ranke di dalam penulisannya iaitu kegagalan beliau
untuk menggunakan keseluruhan sumber-sumber yang boleh didapati bagi kajiannya
sehingga menyebabkan unsur mitos dan dongeng diterapkan bagi menyedapkan
penulisannya. Pendapat ini telah dikemukakan oleh H. E. Barnes iaitu golongan
yang menentang konsep objektif yang dibawa oleh Ranke. Sebelum ini Ranke
menyatakan bahawa, sejarah tidak boleh dicampur adukkan dengan dongeng, mitos
dan lagenda ataupun pandangan-pandangan peribadi yang mungkin palsu, daripada
penulisannya iaitu seperti yang sering berlaku dalam karya pensejarahan
tradisi.[11]
Namun begitu, Ranke sendiri telah melanggar apa yang telah dinyatakan itu dalam
penulisan beliau. Situasi inilah yang telah ditentang oleh golongan relatif
yang sememangnya telah mengkritik keras pemikiran dan penulisan golongan
objektif. Jika dilihat, apa yang dikritik oleh golongan relatif itu adalah
wajar kerana untuk menghasilkan satu penulisan yang objektif unsur-unsur
seperti mitos dan dongeng tidak sepatutnya dimasukkan dalam penulisan sejarah.
Penulisan sejarah yang berwibawa sepatutnya mengekalkan kesasihan kajian dengan
menggunakan sumber-sumber yang asli dan bukannya hanya bertujuan untuk
menyedapkan cerita semata-mata.
Selain itu, sebab yang kedua ialah bagi mereka hasil
penulisan sejarah yang tepat adalah mustahil untuk dicapai seratus peratus
sebagaimana yang didokong oleh Ranke. Beliau menyatakan bahawa “penulisan
sejarah memang mampu untuk menegakkan kebenaran objektif dengan memaparkan
secara tepat dan betul kejadian-kejadian lampau”[12]
Pemikiran yang dibawa oleh golongan objektif seperti Ranke, J. B. Bury dan Lord
Acton telah disangkal oleh golongan relatif dengan melihat kembali empat elemen
Ranke, yang telah dikemukakan oleh H. E. Barnes. Beliau mengatakan bahawa
kelemahan Ranke ialah kegagalan menggunakan keseluruhan sumber-sumber yang
boleh didapati bagi sesuatu kajian. Katanya lagi, Ranke terlalu menekankan
soal-soal politik dan tokoh-tokoh iaitu dengan mempertahankan kelas-kelas
konservatif yang berkuasa di Eropah. Selain itu, ketaatan agama juga telah
disangkal oleh Barnes yang mengatakan Ranke cenderung untuk memihak kepada
teori sejarahnya yang berbentuk ketuhanan. Kelemahan Ranke yang terakir
dinyatakan oleh Barnes ialah terlalu ghairah untuk menulis sejarah mengenai
Heather, keluarga Herenzollern dan Prussia .[13]
Tokoh yang kedua iaitu J. B. Bury pada tahun 1902, dengan
tegasnya mengatakan bahawa sejarah adalah sains “tidak lebih dan tidak kurang”.
Penegasan ini merupakan kemuncak daripada tradisi pensejarahan Eropah
sebagaimana Ranke. Ini bermakna dengan menyatakan sejarah itu adalah sains,
maka sejarawan juga adalah ahli sains.[14]
Kenyataan daripada J. B. Bury ini sememangnya boleh disangkal dengan pelbagai
sebab oleh golongan relatif. Hal ini kerana dengan mengandaikan sejarah itu
adalah sains maka, samalah ertinya dengan mengatakan bahawa sejarah itu
adalalah seratus peratus objektif yang mana kebenarannya boleh dibuktikan
secara saintifik dan objektif.[15]
Berdasarkan pendapat J. B. Bury ini juga telah menyesuaikan bidang sejarah
kepada bidang ilmu pengetahuan sains tetapi hakikatnya sejarah tidak semutlak
kebenaran yang dicapai dalam bidang sains tulen. Hal ini kerana pengkajian
sejarah adalah berdasarkan kepada sumber dan sifat sejarah itu sendiri boleh
berubah. Umumnya, dari segi sejarah sumber itu kerap dibahagikan kepada dua
kategori iaitu sumber utama dan sumber kedua. Salah satu lagi ialah sumber
lisan yang kadangkala boleh dikategorikan sebagai sumber utama.[16]
Bidang sains tulen adalah berdasarkan laporan ujian makmal dan penyelidikan
yang dilakukan oleh saintis. Namun begitu, anggapan golongan objektif ini tidak
dapat dipertahankan kerana kebenaran sejarah tidak semutlak kebenaran sains.[17]
Sememangnya seorang sejarawan perlu bersifat objektif
sepenuhnya dalam menghasilkan satu penulisan sejarah yang tepat dan objektif
serta tidak memihak kepada mana-mana pihak walaupun pihak tersebut mempunyai
pertalian sekalipun dengan sejarawan tersebut. Ini membuktikan bahawa seseorang
sejarawan itu harus menghindarkan perasaan, sentimen, emosi, kesukaan, dan
kebenciannya dalam penulisannya. Dengan kata lain, seperti yang telah disentuh
tadi ia harus berdiri “diluar” peristiwa, masyarakat ataupun negara yang
dikajinya.[18]
Sebagai contohnya hasil penulisan sejarah yang dilakukan adalah tidak tepat
sekiranya terdapat unsur dualisme. Hal ini didapati dalam karya Leopold Van
Ranke seperti yang telah dikemukakan oleh H. E. Barnes di dalam empat kelemahan
Ranke sebagai pendokong aliran objektif. Ini dapat dilihat melalui kelemahan
yang ketiga dinyatakan iaitu Ranke memihak kepada teorinya yang berbentuk
ketuhanan.
Berbalik
kepada unsur dualisme yang terdapat dalam hasil penulisan Ranke yang mana di
satu pihak beliau melihat proses sejarah itu daripada sudut ketuhanan iaitu
sebagai suatu “idea” daripada Tuhan tetapi di satu pihak lain pula beliau
tidaklah menerangkan prose itu dengan berlandaskan garis-garis keagamaan,
ataupun wahyu Tuhan seperti yang telah
dilakukan oleh St. Augustina.[19]
Oleh itu jelaslah bahawa penulisan sejarah tidak boleh wujud unsur dualisme
kerana sejarah yang tepat hanya bersumberkan fakta-fakta yang benar dan seperti
sebenarnya ia berlaku tanpa diselewengkan dengan mana-mana unsur yang boleh
menghalang keobjektifan hasil penulisan sejarah itu.
Selain itu, sebab ketiga yang boleh dikupas mengapa
golongan relatif tidak bersetuju dengan pemikiran golongan objektif ialah
kerana penulisan yang dihasilkan oleh golongan objektif seperti Ranke,
Thucydides, J. B. Bury dan Herodotus merupakan penulisan yang bersifat berat
sebelah iaitu membesarkan sesuatu peristiwa . Satu penulisan dan konsep
objektif dalam sejarah merupakan proses pemaparan kebenaran sesuatu peristiwa sejarah melalui kaedah meneliti, dan
menganalisis secara kritis sebagaimana ianya berlaku. Kebenaran sejarah juga akan
dipersembahkan berdasarkan fakta-fakta yang tulen, mengikis prasangka serta
mengelakkan pengadilan moral. Unsur-unsur pengadilan moral ini seperti
puji-pujian atau kutukan yang dilakukan oleh sejarawan . Oleh itu, penulisan
yang berat sebelah atau bias seperti membesarkan sesuatu peristiwa harus
dielakkan oleh para sejarawan sekiranya mereka mahu menghasilkan satu penulisan
sejarah yang objektif.
Penghasilan penulisan sejarah yang bersifat
berat sebelah iaitu membesarkan sesuatu peristiwa dan cenderung kepada unsur
pengadilan moral ini telah dikritik hebat oleh golongan beraliran relative.
Profesor Charles A. Beard yang mengatakan bahawa tulisan-tulisan Ranke tetap
mencerminkan sudut pandangan aliran konservatif yang cuba mempertahankan kepentingan
kelas-kelas yang berkuasa di Eropah. Huraian Charles A. Beard ini telah dikecam
oleh ahli-ahli tertentu dalam persatuan sejarah Amerika. Beard telah menegaskan
dengan nada yang lebih keras berkaitan kebenaran hujah-hujahnya. Misalnya Beard
mendakwa bahawa Ranke jauh daripada menulis sejarah yang objektif, merupakan
salah seorang ahli sejarah yang paling berat sebelah yang dilahirkan oleh abad
ke-19 kerana disamping mempertahankan kedudukan kelas-kelas konservatif di
Eropah, Ranke juga telah mengabaikan sejarah sosial dan ekonomi.[20]
[1] Mohd Yusof Ibrahim, 2000. Iimu
Sejarah: Falsafah,Pengertian dan Kaedah. Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka, Hlm
214.
[2] Ishak Saat, 2007. Ilmu
Sejarah Antara Tradisi dan Moden. Selangor Darul Ehsan: Karisma Publication
Sdn. Bhd, Hlm 4.
[3] Kamus Dewan Bahasa Edisi
Keempat, 2005. Kuala Lumpur :
Dewan Bahasa dan Pustaka, Hlm 1092.
[4] Ishak Saat, Iimu Sejarah antara Tradisi dan Moden, Hlm.
4.
[5] Kamus Dewan Edisi Keempat ,Hlm.
1307
[6]Muhd Yusof Ibrahim. Ilmu
Sejarah:Falsafah, Pengertian, dan Kaedah. Hlm. 219.
[7] Ibid, Hlm 9
[8] Ibid, Hlm 9
[9] Muhd Yusof Ibrahim etc.
Mahayuddin Haji Yahaya, 1988. Sejarawan dan Pensejarahan Ketokohan dan Karya. Kuala Lumpur : Dewan Bahasa
dan Pustaka, Hlm. 276.
[10] Ibid, Hlm. 250.
[11] Ibid, Hlm. 287
[12] R. Suntharalingam. Pengenalan
Kepada Sejarah. Kuala Lumpur :
Marican & Sons (M) Sdn Bhd, Hlm. 119
[13] Ishak Saat. Ilmu Sejarah
antara Tradisi dan Moden. Hlm. 30.
[14] Ibid, Hlm. 29.
[15] Mohd Yusuf Ibrahim etc. Mahayuddin Haji Yahaya. Sejarawan dan Pensejarahan Ketokohan dan
Karya, Hlm. 290.
[16] Muhd Yusuf Ibrahim, 1986. Pengertian
Sejarah, Beberapa Teori dan Kaedah. Kuala
Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka, Hlm. 65.
[17] Ishak Saat. Ilmu Sejarah
Antara Tradisi dan Moden ,Hlm. 30
[18] Muhd Yusuf Ibrahim etc. Mahayuddin Haji Yahaya. Sejarawan dan Pensejarahan Ketokohan dan
Karya. Hlm. 290.
[19] Ibid, Hlm. 294.
[20] R. Suntharalingam. Pengenalan
Kepada Sejarah. Hlm.
No comments:
Post a Comment